نام نويسنده: سه دهی، مریم

مقطع تحصيلي : ک‍ارش‍ن‍اس‍ی‌ ارش‍د

استد راهنما : مهردخت وزیرپور کشمیری

سال انتشار : 1388

چكيده :

مطالعه متن کامل پایان نامه ها و آگاهی از نتایج آن ها با توجه به افزایش روزافزون حجم اطلاعات و نبودن فرصت کافی غیر ممکن به نظر می رسد. چکیده پایان نامه ها می تواند راهبردی مناسب برای انتخاب و مطالعه متن اصلی و یا اطلاع از نکات مهم آن برای پژوهشگر باشد.

یکی از روش های اصولی بهینه سازی محتوای اطلاعاتی چکیده ها و ایجاد هماهنگی با توسعه و پیشرفت علمی در سطح بین المللی، بررسی کیفیت چکیده ها، شناخت نقاط قوت و ضعف و تعیین میزان انطباق آن ها با استانداردهای چکیده نویسی است. هدف این پژوهش مقایسه میزان رعایت استانداردهای بین المللی ایزو در چکیده های فارسی، پایان نامه های کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و علوم و تحقیقات از سال 1380- 1386 می باشد. نوع این پژوهش کاربردی است. روش تحقیق سندی – تحلیلی می باشد. برای گردآوری اطلاعات از سیاهه وارسی استاندارد ایزو14 استفاده شد. جامعه مورد مطالعه چکیده های فارسی پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و علوم و تحقیقات از 1380 – 1386 است که از میان تعداد 262 پایان نامه موجود، 156 پایان نامه به روش نمونه گیری احتمالی از نوع طبقه بندی متناسب سیستماتیک انتخاب شد. اطلاعات گردآوری شده بر اساس آمار توصیفی و استنباطی (آزمون T، آزمون F، آزمون کای دو) و از طریق نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته های پژوهش نشان می دهد وضعیت استانداردهای چکیده نویسی در پایان نامه های هر دو واحد مورد بررسی در وضعیت قابل قبولی بوده و هر چه به سال های اخیر نزدیک می شویم میزان رعایت استاندارد های چکیده نویسی در پایان نامه ها بیشتر رعایت شده است بطوریکه در سال 84 و 85 هر یک با 8/14% و سال 86 با 9/53% در وضعیت خیلی خوبی هستند. چکیده پایان نامه های متعلق به مردان و زنان از لحاظ رعایت استانداردهای چکیده نویسی در وضعیت تقریبا مشابه یکدیگر قرار دارد. در بررسی مقوله های موضوعی بیشترین تعداد پایان نامه مربوط به مقوله فناوری اطلاعات و ارتباط اطلاعاتی با 5/20% می باشد. از میان روش های پژوهشی بیشترین روش و ابزار پژوهش به ترتیب پیمایشی با 4/73% و پرسشنامه با 6/%70 می باشد. در مولفه های گزینش شده استاندارد ایزو 214، بیشترین میزان رعایت استاندارد مربوط به «جایگاه چکیده» و «بیان ضمایر به صورت سوم شخص» با 100% و کمترین میزان مربوط به «کلیدواژه های برگرفته شده از متن چکیده» با 9/17% می باشد.

تحلیل یافته های پژوهش نشان می دهد میان ارزیابی چکیده پایان نامه ها بر اساس استاندارد ایزو 214 در دو واحد مورد بررسی (میزان T=27/0-) و در دو گروه زنان و مردان (میزان T=44/0-) تفاوت معناداری وجود ندارد.

هم چنین بین شاخص های بیان نتایج (میزان T=23/5-) در دو واحد تفاوت معناداری وجود دارد. بین ارزیابی چکیده پایان نامه ها بر اساس ایزو 214 در سال های مختلف دفاع تفاوت معناداری وجود دارد. میان ارزیابی چکیده پایان نامه ها بر اساس استاندارد ایزو و مرتبه علمی استاد راهنما رابطه معناداری وجود دارد (میزان کای دو = 12/6).

از جمله محدودیت های پژوهش می توان به در دسترس نبودن استانداردهای چکیده نویسی توسط سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و مشکلات مربوط به تهیه آن ها و نارسائی های پایگاه اطلاع رسانی نمامتن اشاره کرد. در پایان پیشنهاداتی مبنی بر آموزش فهرست نویسی به دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تدوین جزوه های آموزشی در این زمینه ارائه شده است. و در نهایت ضرورت رعایت دستورالعمل های منطبق با استاندارد ایزو 214 توسط تهیه کنندگان پایان نامه ها و استادان راهنمایشان توصیه شده است.