Review
چكيده
هدف پژوهش حاضر، تعيين ميزان آشنايي و استفادة كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي و به روش پيمايشي و با رويكرد توصيفي انجام شده است.جامعه آماري اين پژوهش، شامل كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي، دانشكدهاي و مؤسسه‌هاي آموزش عالي همدان (47 نفر) ميباشد. ابزار مورد استفاده براي گردآوري دادهها، پرسشنامه محققساختهاي است كه بر اساس مرور متون مرتبط و مشاهدات پژوهشگران از ابزارهاي وب 0/2 طراحي شده است. نتايج پژوهش نشان داد ميزان آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب 0/2 در سطح متوسط (6/44) و ميزان استفادة آنها از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 در سطح متوسط و پايين (6/42) است. همچنين، مشخص شد بيشترين توانايي كتابداران در استفاده از ايميل و وبلاگ است و كمترين توانايي آنها در استفاده از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 به فليكر مربوط است.
كليدواژهها: فناوري اطلاعات، اينترنت، وب 0/2، كتابدار 0/2، كتابخانههاي دانشگاهي، كتابداران، همدان.
1. مقدمه و بيان مسئله
«دارسي دينوسي»[1] وب 0/2 يا وب اجتماعي را براي نخستين بار در سال 1999 ابداع نمود. وي در مقالهاش با عنوان «آيندهمتلاشي»[2] چنين نوشت: «وبي كه اكنون ما استفاده ميكنيم، جنين و رويان وبي است كه خواهد آمد. نمودهاي اوليه وب 0/2 ظاهر شده است و ما منتظريم ببينيم چگونه اين رويان رشد خواهد كرد». سپس در سال 2004 «تيم اوريلي»[3] و «دال داگرتي»[4] به طور رسمي، وب 0/2 را معرفي كردند (هوآنگ[5]، 2009، ص.1040؛ آهاروني[6]، 2009؛ بيير[7]، 2008؛ پلتيير دويس[8]، 2009). وب 0/2 مفهومي است كه بر اساس آن تعامل با محتواي وب به مثابة تعامل با محتواي موجود در رايانههاي شخصي است؛ دنيايي كه در آن هر كنشي، چون كليك بر هر دكمه و پيوندي، واكنشي آني و بلادرنگدر بر خواهد داشت، به طوري كه كاربر احساس ميكند در حال استفاده از يك نرمافزار نصب شده بر سيستم خود است. به عبارتى، ايننسلازوبكاربرسالار(ايزدپناه، 1384، ص.215؛ تاجالديني، 1387، ص.19) و شاملجنبه‌هاي بيشتري براي تعامل انسانها (مانند مكالمه و گفتگو، شبكهسازي بين شخصي، شخصي كردن و فردگرايي) است (آبرام[9]، 2005).
نسلنخستوب،كه ثابت و فقط خواندنى[10] است، به نسل جديد، «وب 0/2» كه پويا و خواندنى/ نوشتني[11] است، تغيير كرده است (سوليوان، 2009). اين موضوع بيانگر آن است كه تفاوتاصلي «وب 0/1» و «وب 0/2» دركاربرمحور بودن آن است؛ به طوري كه نرمافزارهاىاستفادهشدهدرنظام وب 0/2 بسيارسريع،سبك، مشاركتي وكاربرپسندهستند. بعضي حتي ميگويند وب 0/1 مكاني براي رفتن و به دست آوردن بود و وب 0/2 مكاني براي بودن و انجام دادن است (نوروزي،87؛ پلتيير- دويس[12]، 2009).به طور خلاصه، در بيان تفاوت بين وب 0/1 و وب 0/2 ميتوان گفت، وب 0/1 افراد را به سمت اطلاعات هدايت ميكند و وب 0/2 اطلاعات را به سمت افراد ميكشاند (هارينارايانا[13]، 2010، ص. 69). «دوگروت»[14](2008،ص.11) ميگويد: اهميت وب 0/2 بر همگان آشكار است، به طوري كه يكي از دانشجويان در وبلاگ خود نوشته: من منتظر روزي هستم كه بتوانم بگويم به انگليسي، فرانسه و وب 0/2 ميتوانم صحبت كنم.
پس از مطرح شدن وب 0/2 و با الهام از آن، «مايكل كيسي»[15] واژه كتابخانه0/2 را در وبلاگ خود (لايبرري كرونچ بلاگ[16] ) ابداع كرد (نوروزي،1387؛ زارعزاده، 1387؛ كلي[17]،2009). در كتابخانه0/2، اصليترين جزء، كاربر فعال و قوي و از اصول كليدي آن نيز، نوآوري، براي مردم بودن، وساخت جامعه است، كه از طريق شركت آحاد مردم و براساس محاسبات اجتماعي، شكل ميگيرد (زارعزاده، 1387).
در محيط وب0/2 متخصصان اطلاعات (كتابداران)، بايد سعي كنند ارتباط را بين كاربران و كتابخانهها حفظ نمايند. اين امر، مستلزم كتابدار 0/2 شدن است (پلتيير-دويس[18]، 2009). كتابدار 0/2 معلمي در عصر اطلاعات است كه بايد فناوريهاي جديد، امكانات و قابليتهاي اصلي وب 0/2 و كتابخانه 0/2 را بياموزد و به كار گيرد و سعي كند مردم، اطلاعات و فناوريها را به هم مرتبط نمايد. همچنين، بايد كاربران نهايي را به طور عميق، از اصطلاحاتي كه هدف آنهاست بشناسد نه فقط در حد يك كليك كننده يا اشاره كننده. كتابدار 0/2 در هر كجاو هر زماني كه كاربر آن‌جاباشد، حضور دارد. به نظر ميرسد بايد براي كتابدار 0/2 شدن تلاش كنيم، زيرا جنبش وب 0/2، يك زمينه و سير صعودي را براي رشد تجارت و تغييرات اصلي ديگر در مسير زندگي، كار و تفريح كاربران ما قرار داده است. ما (كتابداران) توانايي، بينش و دانش تأثير در ايجاد و آفرينش اين تعهدات جديد و پويا براي آيندة حرفه خود را داريم. بنابراين، زماني كه كاربران ما به كاربران 0/2تبديل شدهاند، بايد سعي كنيم كتابدار 0/2 باشيم. بديهي است، كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي، در اين ميان، سهم مؤثرتر و پررنگ‌تري دارند و بايد سعي كنند به نياز كاربران خود به طور رضايتبخش، پاسخ گويند. بنابراين، مسئله پژوهش حاضر، تعيين ميزان آشنايي و استفادة كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 است. همچنين، شناسايي بهترين امكان وب 0/2 جهت ارائة خدمات به كاربران كتابخانههاي دانشگاهي از ديدگاه كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان؛ و نيز اين‌كه، توانايي كتابداران در استفاده از كداميك از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 بيشتر و در استفاده از كداميك، كمتر است، از ديگر دغدغههاي اين پژوهش قلمداد ميشود.
2. پيشينة پژوهش
فناوريهاي وب0/2 به آرامي، بخش مهم و جداييناپذير خدمات كتابخانهها شدهاند. كتابداران بايد فرصت مهم استفاده از ابزارهاي وب 0/2 را گسترش و سواد اطلاعاتي خود را نيز افزايش دهند (گادوين[19]، 2007).اهميت روزافزون وب 0/2 به انجام پژوهشهايي در اين زمينه و يا به طور جزئيتر يك يا چند مورد از ابزارهاي وب0/2 منجر شده است. اما دربارة ميزان آشنايي و استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 توسط كتابداران در كتابخانههاي دانشگاهي، كمتر پژوهشي انجام گرفته است. دليل سنجش ميزان آشنايي و استفادة كتابداران از اين امكانات و قابليتها، اهميت و سرعت ارائه خدمات به كاربران كتابخانههاي دانشگاهي است. در اين بخش، پژوهشهاي مرتبط با موضوع مورد بررسي، معرفي شدهاند.
«فرامكين»[20] (2005)، يكي از ابزارهاي وب0/2 يعني ويكي را انتخاب و سه كاربرد بالقوة آن را در كتابخانة ديجيتال بررسي كرده است كه عبارتند از: 1- ويكي به عنوان ابزار پايه و مبناي دانش2- ويكي به عنوان ابزار مديريت محتوا 3- ويكي به عنوان ابزار كمكي براي تقويت و ارتقاي تعامل. طبق يافتههاي پژوهش، استفاده از ويكي، ايدهاي براي توسعة كتابخانه ديجيتال، بخصوص افزايش مشاركت و تعامل در كتابخانههاي ديجيتال است.
«هولوت»[21] (2006)، تحقيقي با عنوان «آر. اس. اس. چيست و چگونه كتابداران از آن براي بهبود خدماترساني به كاربران استفاده ميكنند؟» انجام داد. وي نتيجه گرفت كه روشهاي انتشار اطلاعات تغيير كرده و كتابداران بايد ارتباط با كاربران خود را با استفاده از روشها و ابزارهاي جديد حفظ كنند. آر.اس.اس. يكي از اين ابزارهاست كه از آن براي آگاهيرساني جاري و فراهم كردن اطلاعات نهايي براي كاربران با كمترين تلاش، استفاده ميشود.
«كونگ لين»[22] (2008) نيز به بررسي و شناسايي كاربردهاي وب0/2 در كتابخانههاي دانشگاهي استراليا پرداخته است. وي ميگويد: حداقل دو سوم كتابخانههاي استراليا، يك يا چند مورد از فناوريهاي وب0/2 را گسترش دادهاند كه البته تنها 4 مورد از فناوريهاي وب0/2 براي هدفهاي خاص و مشخصات مبنا استفاده ميشوند. به طور كلي، شاخص و ميانگين استفاده از وب0/2 پايين است، به طوري كه بالاترين ميانگين استفاده از ابزارهاي وب 0/2، 37 و پايينترين ميانگين استفاده، 12 ميباشد.
«آهاروني»[23] (2009)، در پژوهشي، ميزان استفادة دانشجويان رشتة كتابداري و اطلاعرساني از وب0/2 را بررسي و نتيجه گرفته است كه تمايل مناسب و ميانهاي بين دانشجويان رشته كتابداري و اطلاعرساني در استفاده از ابزارهاي وب0/2 وجود دارد. و نيز اين‌كه ويژگيهاي شخصيتي و تسهيلات آموزشي، در دريافت و درك دانشجويان رشته كتابداري و اطلاعرساني در استفاده از وب 0/2 نقش مهمي دارد. وي ابزارهاي وبلاگ، ويكي، فليكر، آر.اس.اس. و شبكه اجتماعي را بررسي كرد و نتيجه گرفت كه بيشترين ميزان استفاده، به ويكي و كمترين ميزان به آر.اس.اس. مربوط است.
«رازمريتا»[24] (2009) با انجام پژوهشي، وب 0/2 را از ديدگاه مديريتي بررسي نمود. وي بيان ميكند مديريت دانش شخصي، مفهومي است كه به خوبي بررسي نشده است، اما ابزارهاي وب0/2 ظرفيت فني جديدي را براي حمايت از اين مورد فراهم كرده است. اين پژوهش فرصتي را براي توسعه اين مفهوم فراهم نموده و سعي در تغيير مديريت دانش سازماني به سمت مديريت دانش شخصي دارد. وب0/2 مدل جديدي از مديريت دانش شخصي، (كه تشريك هوش جمعي از طريق ارتباطات رسمي يا غيررسمي است) فراهم كرده است.
«دوراك و جفري»[25] (2009) در پژوهشي به موضوع تبديل اينترنت كتابخانه از فرمت اچ.تي.ام.ال. به نرمافزار ويكي پرداخته و شواهدي مبني بر موفقيت آن ارائه ميكند و نتيجه ميگيرد كه استفاده از شبكة داخلي پس از ايجاد اين تغيير افزايش يافته است و هرچند روزآمدي افزايش نيافته اما به صورت عادلانهتر در بين بخشها تقسيم شده تا اين‌كه تنها در اختيار كارمندان فني باشد. نرمافزار ويكي، انتخاب بسيار خوبي براي كتابخانههاست، زيرا اجازة ويرايش آسان و تشريك مسئوليتها را ميدهد.
«زيا»[26] (2009) با تمركز بر روي فيسبوك، خدمات بازاريابي كتابخانه را از طريق گروههاي فيسبوك بررسي كرده است. وي نتيجه ميگيرد، موفقيت گروه فيسبوك ميتواند توسط كتابداران و با استفاده بيشتر از موضوعات اصلي براي اين‌كه بحث روشن بماند، كنترل شود. و اين‌كه هدف گروه فيسبوك نه تنها دانشجويان بلكه اعضاي هيئت علمي و كارمندان (در راستاي حمايت از تدريس و تحقيق آنها) نيز ميتواند باشد. همچنين، كتابداران ميتوانند نقش مهمي در سازماندهي گروههاي فيسبوك ايفا كنند.
«چن»[27] (2009) پژوهشي با موضوع آر.اس.اس. پويا بر مبناي شناخت نيازهاي اطلاعاتي كاربران انجام داده است. وي بر اساس تحليل نيازهاي اطلاعاتي كاربران، مدلهاي شناسايي نيازهاي اطلاعاتي كاربران را گردآوري و راه‌هاي جمعآوري منابع اطلاعاتي مرتبط را از طريق شناخت سؤال، منابع و ارائه خدمات بر اساس ساز و كار آر.اس.اس را شناسايي كرده است. «چن» در نهايت، تحليلهاي تجربي براي بازبيني ساز و كار خدمات انتقال اطلاعات ارائه ميدهد.
«هان»[28](2010)، كاربردهاي وب0/2 در كتابخانههاي دانشگاهي برتر چين را بررسي كرده است؛ با اين هدف كه چگونه كتابخانههاي دانشگاهي چيني كاربردهاي وب0/2 را در خدمات محسوس مورد استفاده قرار ميدهند. در پايان، نتيجه ميگيرد كه اغلب كاربردهاي وب0/2 در 38 كتابخانه دانشگاهي، هنوز در مرحله ابتدايي توسعه و پيشرفت هستند و اغلب اين كتابخانهها تنها از يك يا دو مورد از كاربردهاي وب0/2 در خدمات خود استفاده ميكنند. از بين 6 ابزار مورد بررسي در اين پژوهش، آر.اس.اس. بيشترين كاربرد، و آي.ام.، وبلاگ، ويكي و سايتهاي شبكهسازي اجتماعي، كمترين كاربرد را داشتهاند.
«كيم»[29] (2010) با انجام پژوهشي، كاركردهاي وب0/2 را در كتابخانههاي دانشگاهي و دانشجويان، بر اساس ديدگاه مديريت دانش بررسي كرده است. پژوهشگر، 230 كتابخانه دانشگاهي و 184 كاربر را به طور تصادفي انتخاب نموده است. در پايان پژوهش مشخص شد، آر.اس.اس. و وبلاگ به طور گسترده توسط كتابخانه پذيرفته و كاركرد برچسبگذاري نيز به طور وسيع توسط كاربران پذيرفته شده است؛ يعني كتابخانههاي دانشگاهي بيشتر از آر.اس.اس. و وبلاگ استفاده ميكنند و دانشجويان بيشتر به استفاده از برچسبگذاري تمايل دارند.
«هارينارايانا»[30](2010) ويژگيها و مشخصههاي وب0/2 را در وبسايت كتابخانههاي دانشگاهي بررسي كرده است. پژوهش نشان داده است 37 كتابخانه دانشگاهي براي انتشار اخبار، آگهي و رويدادهاي كتابخانه از خوراك آر.اس.اس[31] استفاده ميكنند و 15 كتابخانه دانشگاهي، وبلاگ را براي استفادة كاربران فراهم كردهاند و تنها يك كتابخانه از ويكي استفاده كرده است.37 كتابخانه دانشگاهي از پيام فوري استفاده كردهاند كه از اين طريق به كاربران خدمات مرجع ارائه دادهاند. و طبق پژوهش، ابزار ويكي كمترين كاربرد و استفاده را داشته است.
«كرمي» (1384) پژوهشي با عنوان «بررسي رويكردهاي ممكن به پديدة وبلاگ از نقطه نظر خدمات كتابداري و اطلاعرساني» انجام داده است. در اين پژوهش كه به روش توصيفي انجام شده، از ميان 150 وبلاگ كه از آغاز وبلاگ‌نويسي (اواخر سال 1997تا دسامبر 2004ميلادي) توسط كتابخانهها يا كتابداران نگهداري ميشدند، 85 وبلاگ به عنوان نمونه انتخاب و بررسي شده است.بر اين اساس، مشخص شد بيش از نيمي از وبلاگها براي اشاعة خودكار اطلاعات، از سامانة اشاعة اطلاعات موسوم به آر.اس.اس استفاده كردهاند. نيز، در بررسي نوع امكانات استفاده شده براي ذخيرة اطلاعات و تعامل با خوانندگان در وبلاگهاي نمونه، مشخص شد بيش از 90% آنها از آرشيو مطالب استفاده كردهاند.
«اسكروچي» (1385) در پژوهشي، وبلاگهاي كتابخانهها و كتابداران ايراني را با وبلاگهاي برتر كتابداري دنيا مقايسه كرد. وي تعداد 79 وبلاگ از وبلاگهاي كتابخانهها و كتابداران ايراني و 10 وبلاگ برتر كتابداري دنيا در سال 2006 را به عنوان جامعه پژوهش انتخاب نمود و مشخصات ساختاري را كه سبب رتبهبندي وبلاگهاي كتابخانهها و كتابداران ايراني و وبلاگهاي برتر كتابداري دنيا بر اساس مجموعه امتيازهاي كسب شده است، بررسي كرد. وبلاگهاي برتر از نظر ساختاري مشخص شد. در اين رتبهبندي، مشخص گرديد 23/58% وبلاگهاي ايراني و 20% وبلاگهاي برتر كتابداري دنيا، زير 50% عناصر ساختاري را در طراحي وبلاگها رعايت كردهاند.
از بررسي پژوهشهاي پيشين چنين برميآيد كه پژوهشگران يك يا چند مورد از امكانات و قابليتهاي وب0/2 را انتخاب و بررسي كردهاند و يا بين كتابداران شاغل و دانشجويان رشته كتابداري و اطلاعرساني در استفاده از اين امكانات و قابليتها، تفاوت قايل شدهاند. نياز به تحقيق و بررسي در زمينة وب 0/2 و استفادة كتابخانههاي دانشگاهي از اين امكانات و قابليتها لازم و ضروري است، چون بررسيها در اين زمينه (در ايران) به صورت نظري بوده و تنها پژوهشهايي به طور خاص (دربارة يكي از ابزارها، و نه كاربرد آن در كتابخانههاي دانشگاهي) انجام شده است. كتابخانهها نيز، بايد تغييرات جديد را در كتابخانهها وارد كنند و براي بقاي خود آن را بپذيرند. اين امر مستلزم آن است كه ابتدا سعي شود امكانات و قابليتهاي وب 0/2 را در كتابخانههاي دانشگاهي به كاربران و كتابداران شناسانده و سپس ميزان تأثير و مفيد بودن آنها سنجيده شود و در نهايت، براي كاربرد اين امكانات و قابليتها تصميم‌گيري كرد. اين روند به آشنايي و آگاهي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب 0/2 نياز دارد تا پس از سنجش ميزان آشنايي آنان، ميزان استفاده، كاربرگرا بودن، و كيفيت خدمات ارائه شده از اين طريق، بررسي گردد.
3. هدفهاي پژوهش
هدف اين پژوهش، به طور كلي، سنجش ميزان آشنايي و استفادة كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 است. همچنين، معرفي موفقترين و ضعيفترين امكانات و قابليتهاي وب0/2 به لحاظ توانايي كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان در استفاده از آنها؛ معرفي بهترين امكانات و قابليتهاي وب0/2 براي استفاده در كتابخانههاي دانشگاهي همدان از ديدگاه كتابداران آن؛ بررسي تفاوت بين جنسيت، سن، سطح تحصيلات و رشته تحصيلي كتابداران با ميزان استفاده آنها از امكانات و قابليتهاي وب0/2؛ بررسي ميزان تفاوت بين آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2 و ارائه خدمات از طريق آن؛ و نيز شناسايي پيشنهادهاي كتابداران براي استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2، از ديگر هدفهاي پژوهش حاضر خواهد بود.
4. پرسشهاي اساسي پژوهش
1. ميزان آشنايي كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان با امكانات و قابليتهاي وب0/2 چه اندازه است؟
2. ميزان استفادة كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان از امكانات و قابليتهاي وب0/2 چه اندازه است؟
3. توانايي كتابداران در استفاده از كدام يك از امكانات و قابليتهاي وب0/2 بيشتر و در استفاده از كدام يك از امكانات و قابليتهاي وب0/2 كمتر است؟
4. بهترين امكان و قابليت وب0/2 براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانههاي دانشگاهي همدان از ديدگاه كتابداران آن كدام است؟
5. پيشنهادهاي كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان در استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 كدامند؟
5. فرضيههاي پژوهش
1. بين جنسيت، سن، سطح تحصيلات و رشتة تحصيلي كتابداران و استفاده آنها از امكانات و قابليتهاي وب0/2 تفاوت وجود دارد.
2. بين آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2 و ارائه خدمات از اين طريق، رابطه وجود دارد.
6. روش‌شناسي پژوهش
6-1. نوع و روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع كاربردي است كه به روش پيمايشي و با رويكرد توصيفي انجام شده است.براي تجزيه و تحليل دادهها، از فنون آماري مختلف مانند توزيع فراواني و درصد، شاخصهاي مركزي[32] و پراكندگي[33]، آزمونT[34]، ضريب همبستگي پيرسون[35]، رگرسيون و تحليل واريانس، استفاده شده است.
6-2. جامعة پژوهش
جامعه آماري پژوهش حاضر را كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي، دانشكدهاي و مؤسسه‌هاي آموزش عالي همدان تشكيل ميدهند. كتابداران مورد بررسي، 47 نفر ميباشند (تمامي كتابداران شاغل در كتابخانههاي دانشگاهي همدان). گفتني است، تعدادي از كتابداران حتي پس از چند بار مراجعة حضوري و ارسال پرسشنامه به نشاني پست الكترونيكي آنها، پرسشنامه مربوط را كامل نكردند.
6-3. ابزار گردآوري اطلاعات
ابزار مورد استفاده جهت گردآوري دادهها، پرسشنامه محققساختهاي است كه بر اساس مرور متون مرتبط و مشاهدات پژوهشگران از ابزارهاي وب 0/2 طراحي شده است. پرسشنامه شامل 58 پرسش است كه 7 پرسش آن به اطلاعات كاربران و 51 پرسش به آشنايي و استفاده از امكانات و قابليتهايوب 0/2 (1.ويكي[36] 2.آر.اس.اس[37] 3.پيامرسانىهمزمان[38](لحظهاىيافورى) 4.فليكر[39] 5. فيسبوك[40]، 6. وبلاگ[41]) مربوط است. پرسشنامه مزبور بين تمامي كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان كه 47 نفر ميباشند، توزيع شده است (نيمه اول ارديبهشت ماه 1389).
روايي پرسشنامه، بر اساس مشاهدات پژوهشگر، و نيز مشورت با استادان راهنما و مشاور تأييد شد و براي تعيين روايي صوري، پرسشنامه (ساختاري و محتوايي) براي 5 متخصص ارسال گرديد و در نهايت، نظرهاي سودمند آنها در پرسشنامه نهايي اعمال شد. براي محاسبة پايايي ابزار اندازهگيري، شيوه‌هاي مختلفي به كار برده ميشود (سرمد و ديگران، 1379، ص.167). در اين پژوهش، از روش آلفاي كرونباخ و روش تنصيف (دو نيمه كردن) استفاده شد.در روش آلفاي كرونباخ، آمارة آلفا شاخص پايايي كل مقياس است كه بايد مقدار آن حداقل 70/0 باشد. ضريبهاي قابليت اعتماد با استفاده از روش آلفاي كرونباخبراي ميزان آشنايي (76/0) و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 (87/0) و روش تنصيف (دو نيمه كردن)براي ميزان آشنايي (90/0) و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 (90/0) به دست آمده است. و در مرحلة بعد، به دليل محققساخته بودن پرسشنامه، با آزمون مقدماتي كه بين 20 نفر از كتابداران توزيع گرديد، پايايي آن بررسي و تأييد شد.
7. يافتههاي پژوهش
در اين بخش، يافتهها و نتايج مربوط به سؤالها و فرضيههاي پژوهش، به ترتيب ارائه ميشود.
7-1. پاسخ پرسش اول: ميزان آشنايي كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان با امكانات و قابليتهاي وب0/2 چه اندازه است؟
جدول1. توزيع كتابداران بر حسب ميزان آشنايي آنها با امكانات و قابليتهاي وب0/2
|
ميزان آشنايي با امكانات و قابليتهاي وب0/2
|
فراواني
|
درصد
|
|
كم
|
13
|
7/27
|
|
متوسط
|
21
|
6/44
|
|
زياد
|
13
|
7/27
|
|
جمع
|
47
|
100
|
|
انحراف معيار = 07/7
|
ميانگين =15/26
|
نمره حداقل=12
|
نمره حداكثر=41
|
با توجه به يافتههاي جدول 1، ميزان آشنايي بيشتر كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2 در حد متوسط (6/44%) است. با پاسخ به اين سؤال مشخص شد 3/72% كتابداران يا با وب 0/2 و امكانات و قابليتهاي آن آشنا نيستند يا با تعدادي از آن آشنايي كمي دارند كه پيشنهاد ميشود براي آشنايي و شناخت كتابداران شاغل در كتابخانههاي دانشگاهي همدان با امكانات و قابليتهاي وب 0/2 برنامهريزيهايي (مانند برگزاري كارگاه آموزشي و ...) انجام گيرد.
7-2. پاسخ پرسش دوم: ميزان استفادة كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان از امكانات و قابليتهاي وب0/2 چه اندازه است؟
جدول2. توزيع كتابداران بر حسب ميزان استفادة آنها از ابزارهاي وب0/2
|
ميزان استفاده از ابزارهاي وب0/2
|
فراواني
|
درصد
|
|
كم
|
20
|
6/42
|
|
متوسط
|
20
|
6/42
|
|
زياد
|
7
|
8/14
|
|
جمع
|
47
|
100
|
|
انحراف معيار=28/13
|
ميانگين =57/25
|
نمره حداقل = 6
|
نمره حداكثر = 54
|
با توجه به جدول 2، ميزان استفادة بيشتر كتابداران از امكانات و قابليتهاي وب0/2 در حد متوسط و كم (6/42%) است. طبق نتايج به دست آمده از جدول 1، ميزان آشنايي و شناخت كتابداران از امكانات و قابليتهاي وب0/2 نيز در سطح متوسط و كم است. بنابراين، يافتههاي جدول 1 نيز تأييد ميشود، زيرا هر اندازه ميزان آشنايي با وب 0/2 كم باشد، استفاده از امكانات و قابليتهاي آن نيز پايين خواهد بود.
7-3. پاسخ پرسش سوم: توانايي كتابداران در استفاده از كدام يك از امكانات و قابليتهايوب 0/2 بيشتر و در استفاده از كدام يك از امكانات و قابليتهايوب 0/2 كمتر است؟
جدول 3. توزيع كتابداران بر حسب توانايي استفادة آنها از امكانات و قابليتهاي وب 0/2
|
استفاده كتابخانهها از كاربردهاي وب 0/2 در آينده
|
فراواني
|
درصد
|
|
ايميل (E-mail)
|
40
|
7/37
|
|
وبلاگ (Weblog)
|
25
|
6/23
|
|
چت (Chat)
|
21
|
8/19
|
|
ويكي (Wiki)
|
15
|
2/14
|
|
فيسبوك (Facebook)
|
2
|
9/1
|
|
آر.اس.اس (RSS)
|
2
|
9/1
|
|
فليكر (Flicker)
|
1
|
9/0
|
|
جمع
|
|
100
|
طبق جدول 3 و نمودار 1، بيشترين ميزان توانايي كتابداران در استفاده از ايميل بوده (7/37%) و كمترين توانايي نيز در زمينة استفاده از فليكر است (9/0%). بنابراين، ميتوان طبق اين يافتهها پيشنهاد داد كتابداران براي ارائه خدمات به كاربران در كتابخانههاي دانشگاهي، از ايميل، وبلاگ و چت (كه توانايي كتابداران در استفاده از اين امكانات و قابليتها بيشتر است) استفاده و سعي كنند توانايي خود را در استفاده از فيسبوك، آر.اس.اس. و فليكر نيز افزايش دهند.
7-4. پاسخ پرسش چهارم:بهترين امكان و قابليت وب0/2 براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانههاي دانشگاهي همدان از ديدگاه كتابداران آن، كدام است؟
جدول4. توزيع بهترين ابزار براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانهها
|
بهترين ابزار براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانهها
|
N
|
اولويت
|
|
7
|
6
|
5
|
4
|
3
|
2
|
1
|
جمع سه اولويت اول
|
|
ايميل (E-mail)
|
38
|
0
|
6/2
|
6/2
|
6/2
|
5/10
|
2/13
|
4/68
|
1/92
|
|
وبلاگ (Weblog)
|
34
|
0
|
0
|
8/8
|
6/17
|
6/20
|
6/20
|
4/32
|
6/73
|
|
آر.اس.اس (RSS)
|
28
|
6/3
|
6/3
|
8/17
|
3/14
|
1/32
|
25
|
6/3
|
7/60
|
|
چت (Chat)
|
30
|
3/13
|
3/3
|
7/16
|
7/16
|
10
|
3/33
|
3/3
|
6/46
|
|
ويكي (Wiki)
|
30
|
20
|
7/16
|
3/13
|
3/23
|
20
|
7/6
|
0
|
7/26
|
|
فيسبوك (Facebook)
|
28
|
9/17
|
1/32
|
4/21
|
9/17
|
6/3
|
6/3
|
6/3
|
8/10
|
|
فليكر (Flickr)
|
26
|
6/34
|
6/34
|
2/19
|
7/7
|
0
|
8/3
|
0
|
8/3
|
همان‌گونه كه جدول 4 و نمودار 2 نشان ميدهد، از نظر كتابداران بهترين امكان و قابليت وب0/2 براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانهها بر اساس سه اولويت اول، به ترتيب عبارتند از: 1- ايميل (1/92%) 2- وبلاگ (6/73%) 3- آر.اس.اس (7/60%). بنابراين، ميتوان گفت بهترين امكان و قابليتوب0/2 براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانهها از ديدگاه كتابداران، ايميل و بدترين، فليكر است. با توجه به نتايج جدول 3، معمولاً كتابداران از بين امكانات و قابليتهاي وب 0/2 ابزارهايي را براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانهها بهترين ميدانند كه توانايي استفاده از آنها را دارند.
طبق دادههاي موجود در جدول 5، ملاحظه ميشود بيشتر پيشنهادها براي توسعة استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 كه توسط كتابداران بيان گرديده است، شامل: برگزاري دورههاي آموزشي (6/59%) و كارگاه‌هاي آموزشي (4/57%) است. پيشنهادهايي با عنوان «ساير موارد» نيز بيان شده است كه عبارتند از: خريد نرمافزار و شبكهسازي؛ تفهيم اهميت استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 به مديران و رؤساي دانشگاهها و كتابخانهها؛ برگزاري كارگاه براي مسئولان دانشگاه در خصوص آشنايي با كتابخانه.
با بهكارگيري پيشنهادهاي مطرح شده، ميتوان بستر مناسبي براي استفاده كتابخانهها از امكانات و قابليتهايوب0/2 در آينده، فراهم كرد.
7-6. آزمون فرضية اول: بين جنسيت، سن، رشتة تحصيلي و مدرك تحصيلات كتابداران و استفادة آنها از امكانات و قابليتهاي وب0/2، تفاوت وجود دارد.
جدول 6 نشان ميدهد ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 براي زنان 23/25 و براي مردان 58/26 ميباشد كه با توجه به مقدار T به دست آمده و سطح معناداري (05/0 P>؛ 302/0-= (45)t) تفاوت معناداري از لحاظ آماري بين اين دو گروه وجود ندارد. لذا فرضيه كه نشان دهندة برابري ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 بين زنان و مردان ميباشد، تأييد و فرضية به معناي اختلاف ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 بين زنان و مردان، رد ميشود.
در رابطه با تفاوت بين سنّ كتابداران و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 توسط آنها، كه بر اساس تحليل رگرسيون ساده ميباشد، با توجه به ميزان T به دست آمده (041/0-) با احتمال حداقل 95% اطمينان (05/0P>) رابطه معناداري بين سنّ كتابداران و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 توسط آنها وجود ندارد. بنابراين، فرضيه مبني بر نبود رابطه تأييد و فرضيه كه نشان دهندة وجود رابطه است، رد ميشود.
نيز جدول 6 نشان دهندة آزمون تفاوت ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 توسط كتابداران، بر حسب رشتة تحصيلي آنهاست. ملاحظه ميشود ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 براي رشتههاي كتابداري (مرتبط) 15/28 و براي رشتههاي غيركتابداري (غيرمرتبط) 10/22 ميباشد كه با توجه به مقدار T به دست آمده و سطح معناداري (05/0 P>؛ 57/1= (45)t) تفاوت مشاهده شده بين اين دو گروه از لحاظ آماري معنادار نيست. لذا فرضيه كه نشان دهندة برابري ميانگين‌‌ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 بين رشتههاي كتابداري و غيركتابداري است تأييد، و فرضيه به معناي اختلاف ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 بين رشتههاي كتابداري و غير كتابداري، رد ميشود.
دو قسمت آخر جدول 6، به ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 بر حسب مدرك تحصيلي كتابداران مربوط است. با توجه به مقدارF به دست آمده و سطح معناداري (01/0 , P<78/8= (42و4)F) تفاوت مشاهده شده بين گروه‌ها از لحاظ آماري معنادار است. از اين‌رو، فرضية (نبود تفاوت بين مدرك تحصيلي و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2) رد و فرضيه (وجود تفاوت بين مدرك تحصيلي و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2)در سطح اطمينان 99%، تأييد ميشود.نتايج آزمون «شفه»[1] در قسمت انتهايي جدول 6 نشان داد مدارك تحصيلي ديپلم ـ فوقديپلم،و ليسانسدر زيرمجموعة اول، و مدرك تحصيلي فوق ليسانس- دكتريدر زير مجموعه دوم قرار ميگيرند و از لحاظميزاناستفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2با هم تفاوت معناداري ندارند. اما نتايج نشان ميدهد بينميزاناستفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2زير مجموعههاي مذكور با هم، تفاوت معناداري وجود دارد (05/0>P)، به نحوي كه بيشترين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2به ترتيب به مدارك تحصيلي فوقليسانس ـ دكتري، ليسانسو در نهايت مدرك تحصيلي ديپلم ـ فوقديپلممربوط ميشود.
جدول 6. مقايسة ميانگين ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 بر حسب جنسيت، سن، مدرك تحصيلي و رشته تحصيلي با استفاده از آزمون T با نمونههاي مستقل
|
جنسيت
|
فراواني
|
ميانگين ميزان استفاده از ابزارهاي وب0/2
|
انحراف معيار
|
درجه آزادي
|
مقدار T
|
سطح معناداري
|
|
زن
|
35
|
23/25
|
17/14
|
45
|
302/0-
|
764/0
|
|
مرد
|
12
|
58/26
|
72/10
|
05/0P
|
نام متغير
|
R
|
R2
|
خطاي استاندارد
|
ضريب
b
|
Beta
|
مقدار
T
|
سطح معناداري
|
|
سن
|
007/0
|
000/0
|
85/13
|
015/0-
|
007/-0
|
041/0-
|
967/0
|
967 /0= Sig F 002/0= F
|
رشتة تحصيلي
|
فراواني
|
ميانگين ميزان استفاده از ابزارهاي وب0/2
|
انحراف معيار
|
درجه آزادي
|
مقدار T
|
سطح معناداري
|
|
كتابداري
|
27
|
15/28
|
98/13
|
45
|
57/1
|
124/0
|
|
غيركتابداري
|
20
|
10/22
|
72/11
|
05/0P
|
گروه ها
|
مجموع مجذورات
|
درجه آزادي
|
ميانگين مجذورات
|
مقدار F
|
سطح معناداري
|
|
بين گروهي
|
179/2314
|
4
|
090/1157
|
78/8
|
*001/0
|
|
درون گروهي
|
310/5795
|
42
|
712/131
|
|
كل
|
489/8109
|
46
|
|
|
|
01/0>P*
|
گروه
|
فراواني
|
زير مجموعه*
|
|
1
|
2
|
|
ديپلم- فوقديپلم
|
10
|
40/18
|
|
|
ليسانس
|
24
|
58/22
|
|
|
فوقليسانس ـ دكتري
|
13
|
|
62/36
|
|
سطح معناداري
|
637/0
|
000/1
|
47=N 05/0>P*
7ـ7. آزمون فرضية دوم: بين آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2 و ارائه خدمات از اين طريق، رابطه وجود دارد.
جدول 7 ميزان آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2 و ميزان استفادة آنها از اين امكانات، بر اساس تحليل رگرسيون ساده را نشان ميدهد. با توجه به ميزان T به دست آمده (11/2-) با احتمال حداقل 99% اطمينان (01/0P<) رابطه معناداري بين ميزان آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهايوب0/2 و ميزان استفادة آنها از امكانات و قابليتهايوب0/2 وجود دارد. بنابراين، فرضيه مبني بر نبود رابطه رد، و فرضيه كه نشان دهندة وجود رابطه است، تأييد ميشود. ضريب تعيين () به دست آمده نشان ميدهد 55/0 از تغييرات ميزان استفاده كتابداران از امكانات و قابليتهايوب0/2 ناشي از ميزان آشنايي آنها با امكانات و قابليتهاي وب0/2 ميباشد. ضريبBeta به دست آمده (74/0) نشان‌دهندة آن است كه اين رابطه مثبت است؛ يعني با افزايش ميزان آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2، ميزان استفادة آنها از امكانات و قابليتهايوب0/2 نيز افزايش مييابد و برعكس. بر اساس ضريب b، به ازاي هر واحد افزايش در ميزان آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهاي وب0/2 به ميزان 39/1 به ميزان استفاده آنها از امكانات و قابليتهايوب0/2 افزوده خواهد شد.
جدول7. همبستگي ميزان آشنايي با ابزارهاي وب0/2 و ميزان استفاده از آنها
|
نام متغير
|
R
|
R2
|
خطاي استاندارد
|
ضريب
b
|
Beta
|
مقدار
T
|
سطح معناداري
|
|
ميزان آشنايي با ابزارهاي وب0/2
|
74/0
|
55/0
|
03/9
|
39/1
|
74/0
|
11/2-
|
000/0
|
000 /0= Sig F 32/54= F
8. بحث و نتيجه‌گيري
همان‌گونه كه گفته شد، وب 0/2 در سال 2004 مطرح گرديد، و در سالهاي آغازين به صورت تئوري به معرفي امكانات و قابليتهاي وب0/2 پرداخته شد. پژوهشها در زمينة كاربرد امكانات و قابليتهاي وب0/2 در كتابخانهها بخصوص كتابخانههاي دانشگاهي در سالهاي بعد انجام گرفت. نتايج پژوهش حاضر با پژوهش «كونگ لين»[2]، كه ميزان استفاده از وب 0/2 را در كتابخانههاي دانشگاهي استراليا بررسي كرده است، همخواني دارد. همچنين، با نتايج پژوهش «آهاروني»[3]، كه ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 را بين دانشجويان رشته كتابداري و اطلاعرساني بررسي كرد و نتيجه گرفت كه ميزان استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 در بين دانشجويان در حد متوسطي قرار دارد. در پژوهش حاضر نيز مشخص گرديد، ميزان استفادة كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان از امكانات و قابليتهاي وب0/2 در سطح متوسط و پايين قرار دارد. نتايج پژوهش «هان»[4] نشان داد آر.اس.اس. بيشترين كاربرد، و آي.ام.، وبلاگ و ويكي كمترين كاربرد را در بين كتابخانههاي دانشگاهي برتر چين دارد. نتايج پژوهش حاضر نيز كه پنج مورد از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 را بررسي كرده است، نشان داد بيشترين ميزان توانايي كتابداران در استفاده از ايميل و وبلاگ و كمترين ميزان در زمينة استفاده از فليكر بوده است. نتايج پژوهش «كيم»[5]، آر.اس.اس. و وبلاگ را به عنوان ابزار مورد استفاده در كتابخانه دانشگاهي معرفي و بيان كرده است كه اين دو ابزار براي استفاده در كتابخانههاي دانشگاهي مناسب است. «هارينارايانا»[6] نيز نتيجه گرفت آر.اس.اس. و اي.ام بيشترين استفاده را در كتابخانههاي دانشگاهي دارد و كمترين استفاده كتابخانهها، به ويكي مربوط است.
به طور كلي، در اكثر پژوهشهاي پيشين، سعي شده ميزان استفادة كتابخانههاي دانشگاهي از امكانات و قابليتهاي وب0/2 بررسي و مفيدترين و پركاربردترين اين امكانات و قابليتها معرفي گردد.
پژوهش حاضر نشان داد، بيشتر كتابداران كتابخانههاي دانشگاهي همدان، در حد متوسطي با امكانات و قابليتهاي وب0/2 آشنايي دارند و اغلب از اين امكانات و قابليتها نيز در سطح پايين استفاده ميكنند. توانايي كتابداران در استفاده از ايميل و وبلاگ، بيشتر از ديگر امكانات و قابليتهاست، اما در زمينة استفاده از فليكر بسيار ضعيف هستند. همچنين، كتابداران اظهار داشتند به ترتيب، ايميل، وبلاگ، چت و ويكي، بهترين ابزار براي اطلاعرساني و استفاده در كتابخانههاي دانشگاهي است.برگزاري كارگاه آموزشي،آموزش از راه دور (ايميل و اينترنت)، برگزاري دورههاي آموزشي، آشنايي و استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 در ارائه خدمات به كاربران از اين طريق، مؤثر است. همچنين، گنجاندن برنامه وب0/2 در دورههاي تحصيلي دانشجويان ميتواند بسيار مفيد باشد و آنها را به كتابداران موفق آينده تبديل كند. البته، جذب متخصصان در زمينه وب0/2 نيز ميتواند چارهساز بوده و كتابخانههاي دانشگاهي را در مسير رشد و توسعة استفاده از امكانات و قابليتهاي وب 0/2 قرار دهد.
در رابطه با جنسيت، سن، و رشتة تحصيلي، نتايج پژوهش حاضر، هيچگونه تفاوت معناداري در ميزان استفاده كتابداران، از امكانات و قابليتهاي وب0/2 نشان نداد؛ اما وجود تفاوت بين مدرك تحصيلي و ميزان استفاده از امكانات و قابليتهايوب0/2 تأييد ميشود (جدول 6).
همچنين، بين ميزان آشنايي كتابداران با امكانات و قابليتهايوب0/2 و استفادة آنها از اين امكانات و قابليتها، رابطة معناداري وجود دارد. كتابداران بايد براي حفظ جايگاه خود تلاش كنند تا با فناوريهاي جديد آشنا شوند. اميد ميرود كتابداران با آشنايي بيشتر و عميقتر نسبت به امكانات و قابليتهاي وب 0/2 بتوانند به طور مؤثرتري، از اين امكانات و قابليتها در جهت ارائه خدمات به كاربران، بهره‌گيري نمايند.
9. پيشنهادهاي اجرايي پژوهش
1. برنامهريزي جهت افزايش استفاده از امكانات و قابليتهاي وب 20 (بر اساس يافتههاي جدول 2).
2. افزايش آشنايي، شناخت و توانايي كتابداران در استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2 (بر اساس يافتههاي جدول 1).
3. ايجاد شرايط به منظور استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2، براي ارائه خدمات بهتر به كاربران كتابخانههاي دانشگاهي (بر اساس يافتههاي جدول 3).
10. پيشنهادهايي براي پژوهش آتي
1. پژوهشي مشابه پژوهش حاضر بر اساس بررسي توانايي دانشجويان رشته كتابداري و اطلاعرساني در استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2
2. پژوهشي مشابه پژوهش حاضر، بر اساس توانايي كتابداران كتابخانههاي تخصصي و عموميدر استفاده از امكانات و قابليتهاي وب0/2
3. بررسي كيفيت ارائه خدمات از طريق وب0/2 در كتابخانههاي دانشگاهي.
منابع
- اسكروچي، رقيه؛ مريم فرهادي و حميدرضا حقاني (1386). مقايسة وبلاگهاي كتابخانهها و كتابداران ايراني با وبلاگهاي برتر كتابداري. مديريت سلامت. 10 (30): 33-42.
- ايزدپناه، پرهام (1384). وب 2 شوق يك جهان نو،ماهنامه شبكه، 8 (63): 215.
- تاجالديني،اورانوس و علي سادات موسوي (1387). وب2:تقابلحقيقتوايدهآل، كتاب ماه كليات، اطلاعات، ارتباطات و دانششناسي. 11(11): 18-23.
- سرمد، زهره؛ عباس بازرگان و الهه حجازي (1379). روشهاي تحقيق در علوم رفتاري. تهران: نشر آگاه.
- زارعزاده، فاطمه (1387). كتابخانه 2 چيست؟. شيرازه: نشريه الكترونيكيعلوم كتابداري،آرشيو واطلاعرساني، 1(4).
- كرمي، طاهره (1384). بررسي رويكردهاي ممكن به پديده وبلاگ از نقطه نظر خدمات كتابداري و اطلاعرساني، پاياننامه كارشناسي ارشد.
- نوروزي، عليرضا (1387). كتابخانة2: خدماتكتابخانههاىمبتنىبروب2. كتاب ماه كليات، اطلاعات، ارتباطات و دانششناسي. 11(11): 24-35.
- Abram, S. (2005). Web 0/2 – huh?! Library 0/2, librarian 0/2, Information Outlook. 9 (12:(44-46.
- Aharony,N. (2009). The influence of LIS students’ personality characteristics on their perceptions towards Web 0/2 use,Librarianship and Information Science. 41 (4:(227–242.
- Beer, D. (2008). Making Friends with Jarvis Cocker: Music Culturein the Context of Web 0/2, Cultural Sociology. 2 (2:(222-241.
- Chen, C. Zhiqiang, W. Congjing R. Qiong T. Song, C. and Xiaojuan, Z. (2009). A dynamic RSS information push service mechanism based on ontology of user information needs, The Electronic Library. 27(2:(222-236.
- Cuong Linh, N. (2008). A survey of the application of Web 0/2 in Australasian university libraries, Library Hi Tech. 26 (4): 630 – 653.
- De Groot, J., and Branch, J. (2008). World class learning and literacy through school libraries: Preparing teacher librarians for a web 0/2 world, International Association of School Librarianship Selected Paper from Annual Conference, available at: http://a-liep.kc.tsukuba.ac.jp/proceedings/Papers/a6.pdf(accessed June 1, 2010).
- Dworak, E. and Keven, J. (2009). Wiki to the rescue: creating a more dynamic intranet, Library Hi Tech. 27 (3:( 403 – 410.
- Frumkin, J. (2005). The Wiki and the digital library, OCLC Systems & Services: International Digital LibraryPerspectives. 21 (1:( 18-22.
- Godwin, P. (2007). Information Literacy meets Web 0/2: How the new tools affect our own training and our teaching. Facet, 13 (2): 101–112.
- Han, Z. and YanQuan, L. (2010). Web 0/2 applications in top Chinese university libraries, Library Hi Tech. 28 (1): 41–62.
- Harinarayana, N.S. and Raju, N. V. (2010). Web 0/2 features in university library web sites, The Electronic Library. 28 (1:(69-88.
- Holvoet, K. (2006). What Is RSS and How Can Libraries Use It to Improve Patron Service?, Library Hi Tech News. 23 (8:( 32 – 33.
- Hwang, J., Altmann, J. and Kim, K. (2009)."The structural evolution of the Web 0/2 service network", Online Information Review. 33 (6:( 1040-1057.
- Kelly, B. and Paul, B. (2009). Library 0/2: balancing the risks and benefits to maximize the dividends, Electronic Library and Information Systems. 43 (3:( 311-327.
- Kim,Y.M. and Abbas, J. (2010). Adoption of Library 0/2 Functionalities by Academic Libraries and Users: A Knowledge Management Perspective, School of Library and Information Studies.36 (3:( 211-218.
- Peltier-Davis, C. (2009). Web 0/2, Library 0/2, Library User 0/2, Librarian 0/2: Innovative Services for Sustainable Libraries.Computers in Libraries. 29 )10:( 16-21.
- Razmerita, L. and k. Kirchner, and F. Sudzina. (2009). Personal knowledge management: The role of Web 0/2 tools for managing, knowledge at individual and organizational levels, Online Information Review, 33 )6 :(1021-1039.
- Sullivan, T. (2009). Librarians Use of Web 0/2 Tools to Support International Baccalaureate Students Working on their Personal Projects or Extended Essays. An Abstract of a Special ProjectSubmitted in Partial Fulfillment of theRequirements for the Degree of Master of Library Science (MLS).
- Xia, Z. D. (2009). Marketing library services through Facebook groups.Library Management 30 )6/7 :(469-478.
1. : Scheffe Test از آزمون شفه براي پيدا كردن تفاوت معناداري بين ميانگين‌‌ها استفاده ميشود. اين آزمون زماني به كار گرفته ميشود كه آزمون صورت گرفته و فرضيه مورد قبول باشد؛ يعني اثر متقابل بين دو متغير معنادار باشد. بر اساس اين آزمون، اختلاف ميانگين معنادار بين زيرمجموعههاي يك عامل مشخص ميشود.
[16]. LibraryCrunch blog.
[18]. Peltier-Davis Cheryl.
[25]. Ellie Dworak, Keven Jeffery.
[33]. Measure of variation.
[35]. Pearson coefficient of correlation.
1. چون هر پاسخگو ميتوانست بيش از يك مورد از ابزارهاي وب 0/2 را انتخاب كند، تعداد پاسخهاي داده شده به اين سؤال 106 مورد است.
فصلنامه كتابداري و اطلاع رساني (اين نشريه در www.isc.gov.ir نمايه مي شود)
53 _ شماره اول، جلد 14
مقالات برگرفته از پایان نامه 
