Review
چكيده
در اين مقاله وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري واطلاع‌رساني با استفاده از روش وب سنجي مورد مطالعه قرار گرفته است. در اين بررسي، كل پيوندها، پيوندهاي دريافتي، هم پيونديها، تعداد صفحات هر وب سايت و ضريب تأثير گذاري اين وب‌سايتها به منظور ارزيابي ميزان رؤيت، ميزان تأثيرگذاري و همكاري گروهي، ملي و بينالمللي ميان انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. كل جامعه مورد بررسي، جمعاً 127 وبسايت مربوط به انجمنهاي كتابداري است كه از فهرست انجمن كتابداران آمريكا(ALA) استخراج شده است. اين مجموعه پس از اعمال دو بار برش در مقاطع شمارش پيوندهاي دريافتي و همپيونديها (به منظور انتخاب وبسايتهاي پربسامد) به 28 وبسايت كاهش يافت. تجزيه و تحليل اين وب‌سايتها نشان داد سايتهاي انجمن كتابداران آمريكا، انجمن كتابخانههاي تخصصي، فدراسيون بينالمللي انجمنها و مؤسسات كتابداري وانجمن كتابداري پزشكي آمريكا از نظر تعداد كل پيوندها و پيوندهاي دريافتي در بالاترين سطح قرار داشتند و در بين وبسايتهاي مورد بررسي داراي بيشترين ميزان رؤيت در محيط وب بودند، به همين دليل ضريب تأثيرگذاري آنها از وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات ديگر كتابداري و اطلاع‌رساني بيشتر بود. همچنين نتايج بررسي نشان داد تعداد سه خوشة ملي، بينالمللي و اختصاصي- پژوهشي، در بين وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني وجود دارد.
كليدواژهها: وبسنجي، تحليل پيوندها، وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رساني، ضريب تأثيرگذاري، قابليت رؤيت وبسايت.
مقدمه
«انجمن»متشكل از گروهي افراد است كه به صورت داوطلبانه براي رسيدن به اهداف مشترك يا حل مشكلات و همكاري با يكديگر در زمينههاي خاص، فعاليت ميكنند. امروزه اتحاديهها و انجمنهاي بسياري در دنيا وجود دارند كه افراد در حرفهها و تخصصهاي مختلف براي دفاع از حقوق خود يا ارتقاي حرفه و دانش خويش و ساير منافع، اين تشكلها را به وجود مي‌آورند. از حدود دو هزار سال پيش گروههايي براي دفاع از حقوق پيشهوران و تجار به وجود آمده بود، اما به طور عمده شكل‌گيري تشكلها و انجمنها از بعد از انقلاب صنعتي در اروپا و بيشتر به دليل دفاع از حقوق مادي و اقتصادي صورت گرفت. تاريخچة شكل‌گيري انجمنهاي كتابداري، به اواخر قرن نوزدهم بر ميگردد. اولين انجمن كتابداري، انجمن كتابداران آمريكاست كه در سال 1876 شكل گرفت. يك سال بعد از آن انجمن كتابداران انگليس هم تشكيل شد(مزيناني، 1379، ص319).
اولين انجمن كتابداري آسيا، انجمن كتابداران ژاپن بود كه در سال 1892 تأسيس شد (سلطاني و راستين،1379،ص 43).
مزيناني(1379، ص 321) هدف اصلي انجمنهاي كتابداري را دفاع از حقوق مادي و معنوي كتابداران و حفظ منزلت و شؤون اجتماعي افراد اين حرفه ميداند. البته، اهداف فرعي زيادي هم به اين هدف كلي اضافه مينمايد از جمله: ايجاد ارتباط بين اعضا از طريق گردهماييها، حمايت از ارتقا و بهبود شرايط اجتماعي وحرفهاي كتابداران، تدوين قوانيني براي اداره بهتر كتابخانهها، كمك به سازماندهي و بهبود خدمات كتابخانهها، پيگيري قوانين مربوط به امور كتابخانهها، تدوين اصول اخلاقي و حرفهاي، آموزش كوتاه مدت و ضمن خدمت كتابداران، انتشار مقالات و نشريات كتابداري، ايجاد تشكلهاي منطقهاي و بينالمللي، ايجاد نظام اطلاع‌رساني، كمك به روند توسعه همه جانبه، ايجاد ارتباط كتابداران، حرفه كتابداري و كتابخانهها با جامعه، تهيه و تدوين لوايحي در دفاع از حقوق كتابداران و پيشنهاد آنها به مراجع قانوني.
ظهور شبكه جهاني وب، سبب پيدايش تحولات و دگرديسيعميقي در حوزههاي گوناگون علمي شده است،به طوري كه هيچ‌كدام از حوزههاي دانشاز تأثيرفناوريهاي نوين اطلاعاتي به دور نمانده‌اند.مؤسسات و سازمانهاي مختلف دولتي و خصوصي نيز تحت تأثير اين فناوريها قرار گرفته، در جهت انتشار اطلاعات گوناگون در راستاي نيل به اهداف و خواستههاي خود ازابزارهاي گوناگون موجود دروب از جمله وب‌سايتهااستفاده مينمايند.
از اواسط دهه 1990، حوزه پژوهشي جديدي به نام وبسنجي[4] بر اساس روشهاي اطلاعسنجي به وجود آمد كه به پژوهش دربارة ماهيت و خصوصيات وب ميپردازد (بجورنبورن و اينگورسن[5]، 1382، ص44). در سال 1997 آلمايند[6] و اينگورسن مطالعه روي وب را «وبسنجي» ناميدند. اين روش در مجلة الكترونيكي «سايبرمتريك»[7] در سال 1997 سايبرمتريك يا مجازسنجي نامگذاري شد. استفاده از روشهاي كتابسنجي در وب، از ماهيت پويا، متنوع و توزيعي وب و نقايص موتورهاي كاوش تأثير پذيرفته است. تنوع و گوناگوني افرادي كه اسناد و مدارك وب و پيوندها را ايجاد ميكنند، كيفيت و اعتبار اين روش را تحت تأثير قرار مي‌دهد (بجورنبورن و اينگورسن، 1382).
وبسنجي به عنوان حوزهاي علمي، همچنان دوران طفوليت خود را پشت سر مي‌نهد. ازاواسطدهة 1990 پژوهشي درچهاردامنةپژوهشي وبسنجي شامل محتواي وب، ساختارهاي پيوندي، رفتار اطلاعيابي و مرور كاربران برروي وب و عملكرد موتورهاي كاوش، صورت گرفته است. پژوهشهاي فرامتني، پژوهشگران را قادرميسازد به برقراري ارتباط پرداخته و ارتباطهايي كه توسط ديگران ساخته شده است، پيروي نمايند. بنابراين پژوهشگران را به يكديگر پيوند مي‌دهد (بجورنبورن و اينگورسن،2001).
يكي از روشهاي پژوهش در علوم كتابداري و اطلاع‌رساني،روشهاي كتابسنجي، اطلاعسنجي و علمسنجي است. با استفاده از اين روشها كه در روششناسي بسيار به هم شباهتدارند، چگونگي توليد، سازماندهي، توزيع و به كارگيري انواع مختلف اطلاعات توسط كاربران گوناگون و با نيازهاي اطلاعاتي متنوع، مورد سنجش قرار ميگيرد. اين حوزهها نيز مانند ديگر حوزههاي دانش، تحت تأثير فناوريهاي نوين اطلاعاتي و شبكه جهاني وب دچار تحول شدند و حوزه جديد وبسنجي بر اساس اين روشها براي ارزيابي شبكة جهاني وب پديدار شد. وب سنجي يكي از حوزههايي است كه با مطالعة جنبههاي كمي و كيفي وبسر وكار دارد و مي‌تواند در تجزيه و تحليل دادهها و منابع اطلاعاتي موجود در اينترنت، به كاربران كمك كند. در روش وبسنجي، با استفاده از رويكردهاي كتابسنجي، اطلاعسنجي و علمسنجي، جنبههاي كمي توليد و استفاده از منابع اطلاعاتي و جنبههاي ساختاري و محتوايي وب‌سايتها، مورد سنجش قرار ميگيرد. وبسنجي به منظور توسعه روشها و فنون جديدي كه بتوان با آن الگوهاي توزيع اطلاعات در شبكه جهاني وب را تحليل كرد، مورد استفاده قرار ميگيرد.
بجورنبورن و اينگورسن (1382) ابراز ميدارند كه در سالهاي آينده، تجزيه، تحليل و تركيب يافتههاي پژوهشها، همچنين پيشبرد و توسعه روشها و نظريه‌ها به منظور فراهم نمودن درك و فهم بهتر درباره ريختشناسي، كاركردو پتانسيل و امكانات پيچيدة وب، چالشي براي پژوهشگران وبسنجي خواهد بود.
بيان مسئله و ضرورت پژوهش
توسعه فناوريهاي نوين اطلاع‌رساني و اختراع وب توسط تيم برنرزـ لي[8] و ويژگيهاي منحصر به فرد محيط وب، همچون فرامتن و فراپيوند، انقلاب عظيمي در عرصة اطلاع‌رساني به وجود آورده است كه ضرورت مطالعة جنبههاي گوناگون آن جهت استفاده هر چه بهتر و بيشتر از اين پديدة مهم عصر حاضر، توسط پژوهشگران تأئيد شده است(نوروزي، 1383، ص 105).
امروزه، وب‌سايتها در امر اطلاع‌رساني در تمامي حوزههاي دانش، اهميت فراواني پيدا كردهاند؛ به طوري كه هر كدام از سازمانهاي دولتي يا خصوصي، وبسايت مخصوص به خود را در اينترنت طراحي و ارائه نمودهاست. مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رساني هم مانند ديگر مراكز و سازمانها به اهميت استفاده از محيط وب در جهت رسيدن به اهداف و ارائه خدمات پي برده و هر يك وبسايت مخصوص خود را راهاندازي نموده است.
تحليلهاي وبسنجي، ماهيت، ساختار و ويژگيهاي محتوايي وب‌سايتها، همچنين ساختار پيوندها را به منظور درك بزرگراههاي مجازي و ارتباطهاي دروني آنها، به نمايش ميگذارد (بجورنبورن و اينگورسن، 1382).
در محيط وب، قابل رؤيت بودن وب‌سايتها و معرفي صاحبان آنها به كاربرانشان اهميت بسيار و نشان از اعتبار وب‌سايتها دارد. وب‌سايتها از طريق پيوندهايي كه با يكديگر برقرار ميكنند، سبب ميشوند كاربران در حداقل زمان ممكن از متني به متن ديگر يا به وب‌سايتي ديگر جابجا شوند و به انبوهي از اطلاعات مورد نياز دسترسي پيدا كنند. ارتباط وب‌سايتها از طريق پيوندهايي كه با هم برقرار ميكنند، تقويت ميشود و اين امر موجب ميگردد تا وب‌سايتهايي كه بيشتر به آنها پيوند داده شده، در محيط اينترنت عينيت يا رؤيت بيشتري داشته باشند و به منظور تأمين نيازهاي اطلاعاتي كاربران و دسترسي آنها به اطلاعات سودمند به طور مؤثري با يكديگر ارتباط برقرار كنند. با توجه به شمار فزايندة منابع اطلاعاتي موجود در محيط وب، تعيين اينكه كدام منبع اطلاعاتي معتبرتر و كدام يك از اهميت كمتري برخوردار است و همچنين بازيابي اين منابع در محيط وب مشكل است،ولي با استفاده از فنون و روشهاي وبسنجي مي‌توان كاربران را در رفع اين مشكل ياري نمود.
مطالعه كمّي و كيفي وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات كتابداري، ميزان تأثيرگذاري و ميزان رؤيت آنها را با استفاده از شاخصهاي وبسنجي روشن مينمايد. از معيارهاي ارزيابي وب‌سايتها، محاسبه ضريب تأثيرگذاري وب‌سايتها و محاسبه و مقايسه ميزان جذابيت و كارايي آنهاست كه با محاسبه تعداد پيوندهاي دريافتي، خود پيونديها، هم پيونديها و پيوندهاي بيروني قابل اندازهگيري است. پژوهش حاضر در نظر دارد تا ميزان تأثيرگذاري و ميزان رؤيت وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات كتابداري را با استفاده از شاخصهاي وبسنجي، روشن نمايد. به علاوه، با استفاده از تحليل همپيونديها و ترسيم ساختار همپيونديها، خوشهها و عناصر مهم را در وبسايتهاي مورد بررسي مشخص نموده، ارتباطهاي اين وب‌سايتها را در سطح ملي و بينالمللي مطالعه نمايد.
وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات كتابداري، ابزارهاي ارتباطي مهمي در دنياي كتابداري و اطلاع‌رساني به شمار مي‌روند. وظايفي كه اين انجمنها در محيط سنتي بر عهده داشتند، امروزه در دنياي وب، اهميت، ضرورت و گستردگي بيشتري پيدا كرده است. اهميت انتشاراتي كه اين مؤسسات دارند، كمكهايي كه مي‌توانند در ارتقاي رشته داشته باشند، بررسي عملكرد مؤسسات مذكور در محيط وب، سياستها و برنامههاي آيندة آنها، سنجش ميزان موفقيت آنها در محيط وب، از ديگر دلايل اهميت تحليل وبسنجي وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات كتابداري است.
اهميت وبسايتهاي انجمنهاي ملي و بينالمللي كتابداري در زمينة ايجاد تعامل و مشاركت در امور كتابداري و اطلاع‌رساني توسط افراد و سازمانها، ايجاد حس وحدت حرفهاي، دفاع از حقوق افراد و سازمانهاي كتابداري، كمك به روند اطلاع‌رساني و زيرساختهاي آن در كشورهاي در حال توسعه و سهولت دسترسي به اطلاعات و اطلاع رساني، انكارناپذير است. ميزان پيوند و استفاده از اين سايتها، ميزان رؤيت آنها، همكاريهاي گروهي، ميزان تأثيرگذاري آنها و شناسايي با اهميتترين سايتها، از مسائلي است كه در اين پژوهش مورد مطالعه قرار ميگيرد.
اهداف پژوهش
هدف اصلي اين پژوهش، تحليل پيوندهاي وبسايتهاي مؤسسات و انجمنهاي ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رسانياست.
شناسايي وبسايتهاي پربسامد انجمنهاي ملي و بينالمللي كتابداري، سنجش ضريب تأثيرگذاري آنها، تعيين ميزان رؤيتوب‌سايتهايآنها در محيط وب، ميزان همكاري و پيوندهاي دريافتي اين مؤسسات و تحليل ارتباط آنها با يكديگر، از ديگر اهداف اين پژوهش است.
سؤالهاي پژوهش
1. وضعيت وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني از نظر تعداد كل پيوندها، پيوندهاي دريافتي، خود پيونديها و تعداد صفحات وب نمايهسازي شده، نسبت به يكديگر چگونه است؟
2. رتبهبندي وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني از نظر ميزان و قابليت رؤيت آنان در محيط وب، چگونه است؟
3. ضريب تأثيرگذاري وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني، در مقايسه با يكديگر چگونه است؟
4. كدام يك از وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني از نظر ميزان همپيوندي رتبة بالاتري دارند؟
5. وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني به چند خوشه مهم دستهبندي شدهاند و آن خوشهها كدامند؟
6. با استفاده از مقياس چندبعدي و ترسيم نقشه همپيونديهاي وبسايتهاي مذكور، انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني به چند دسته اصلي تقسيم شدهاند؟
پيشينة پژوهش
چنانكه در مقدمه هم اشاره شد، حوزه وب سنجي از اواسط دهة 1990 به وجود آمده (بجورنبورن و اينگورسن، 1382، ص44) و تقريباً از سال 1997 به اين نام خوانده شده است. با وجود پژوهشهاي مناسبي كه در اين زمينه به انجام رسيده است، حوزة مذكور هنوز در ابتداي راه است و اكثر مطالعات صورت گرفته به وبسايتهاي دانشگاهها و دانشكدهها مربوط بوده و در حوزههاي متنوع ديگر هنوز مطالعهاي با روش وبسنجي صورت نگرفته است. در اين پژوهش هم از آنجا كه پيشينهاي در زمينه تحليل پيوندهاي وبسايتهاي مؤسسات و انجمنهاي ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رساني وجود نداشت، پيشينههاي مرتبط در ديگر حوزهها مورد بررسي قرار گرفت.
الف) پيشينيه پژوهش در جهان
روسو[9] (1997) در مقالهاي درباره پيوند به سايتها يا پيوندهاي دريافتي، الگوهاي توزيع وب‌سايتها و پيوندهاي دريافتي را مورد تحليل قرار داد. وي در اين پژوهش از نسخة قديمي آلتاويستا استفاده كرد و مطالعة خود را با 343 سايت بارگذاري شده كه از طريق يك كاوش درباره «اطلاعسنجي، كتابسنجي يا علمسنجي» بازيابي شده بودند، انجام داد. مطالعة وي نشان داد كه توزيع حوزههاي سطح بالا براي اين سايتها همچنين توزيع استنادي اين 343 سايت، از توزيع لوتكا پيروي ميكند. وي نسبت خود پيونديها را 30% برآورد كرد (بجورنبورن و اينگورسن،1382).
اينگورسن (1998)مفهوم ضريب تأثيرگذاري وب را براي دامنههاي ملي و وبسايتهاي شخصي درراستاي عامل تأثير مجلات كه توسط مؤسسه اطلاعات علمي[10]براي رتبهبندي مجلات علمي درپايگاههاي استنادي آن به كار ميرفت، معرفي كرد. وي عامل تأثير گذار وب را با محاسبة مجموع تعداد پيوندهاي دريافتيتوسط يك سايت معيّن، تقسيم بر تعداد صفحات وب در همان سايت،معرفي كرد.
وري لند[11] (2000) به بررسي و رتبهبندي 156وبسايت كتابخانههاي دانشكدههاي حقوق مورد تأئيد انجمن وكلاي آمريكا بر اساس ميزان رؤيت (تعداد پيوندهاي دريافتي) و ميزان وضوح ( تعداد پيوندهاي بيروني) پرداخت. همبستگي معناداري بين ميزان رؤيت و ميزان وضوح اين سايتها وجود نداشت.كتابخانههاي اين مراكز به طور روشني پيوندهاي خود را متوجه منابع مرتبط و مناسب و موادي كرده بودند كه دسترسي به آنها به شكل چاپي امكانپذير نبود. وي حضور قانون 20-80 را براي ميزان وضوح سايت كتابخانه‌هايي كه اندازهگيري كرده بود، نشان داد. اين بدان معناست كه بخش كوچكي از سايتها قسمت اعظم اطلاعات را براي كل جامعه فراهم مي كنند. به عبارت ديگر، به نظر ميرسد قانون بردفورد در مورد وب‌سايتها نيز صدق ميكند.
چو[12] (2001) در مقالهاي وبسايتهاي مدارس علوم كتابداري و اطلاع‌رساني موجود در فهرست مورد تأئيد ALA را انتخاب و ساختار پيوندهاي 12 وبسايت موجود در فهرست اين سايت را با روش تحليل وبسنجي مورد تجزيه و تحليل قرار داد. وي ميزان پيوندهاي دريافتي، پيوندهاي بيروني و همپيوندي اين وب‌سايتها را محاسبه و با استفاده از دادههاي مربوط به همپيوندي، ساختار اصلي اين دوازده وبسايت را ترسيم كرد. «چو» به اين نتيجه رسيد كه پيوندهاي بيروني هم از لحاظ كيفيت و هم از نظر محتوا چندان مناسب نيستند. وي اظهار ميدارد وبسنجي ابزار ارزيابي سودمندي فراهم ميكند كه در مطالعات كتابسنجي (بويژه هنگام مطالعة يك مؤسسه) وجود ندارد. هر چند يادآوري ميكند كه نتايج تحقيقات وبسنجي را بايد با احتياط پذيرفت، زيرا هم منابع دادهها (يعني دادههاي مبتني بر وب) و هم ابزارهاي گردآوري دادهها ( يعني موتورهاي كاوش)، نواقص آشكاري دارند.
تلوال[13] (2001) نشان داد تعداد پيوندهاي دريافتي 25 سايت دانشگاههاي بريتانيا با ميانگين توليدات پژوهشي آنها همبستگي قوي دارد. در مقالهاي از بجورنبورن و اينگورسن (2001) حوزههاي منتخبي از پژوهشهاي وبسنجي كه روند و فضاي مناسبي براي توسعه دارند و همچنين برخي از حوزههايي كه كمتر داراي آينده‌اي روشن هستند، معرفي شدهاند. آنان خاطر نشان ميكنند كه پژوهشهاي جديد درباره پوشش و عملكرد موتورهاي كاوش، آنها را به عنوان قالب و چارچوبي براي تحليل گزينشي كيفيت و محتواي وب معرفي كرده است. مشكلات مربوط به ضريب تأثيرگذاري وب مورد بحث قرار گرفته و در پايان روشهاي جديد وبسنجي در گردآوري دادهها و رديابي موضوعات در وبكه تا حدود زيادي بر روش كتابسنجي مبتني است، به صورت كلي مطرح شده است. در اين چارچوب، راهبردهاي نظريه نمودار يكپارچه شامل تحليل مسير، پيوندهاي متقاطع، پيوندهاي ضعيف و پديده جهان كوچك، مورد توجه قرار گرفته است.
عصاره (2003) در مقالهاي تحت عنوان «نقشهنمايي ساختار وبسايتهاي دانشكدههاي علوم كتابداري و اطلاع‌رساني: استفاده از مقياس خوشهاي و چند بعدي»، با استفاده از شيوههاي وبسنجي، وبسايتهاي دانشكدههاي كتابداري و اطلاع‌رساني را مورد بررسي قرار داد. وي دادههاي اين بررسي را به وسيله موتور كاوش آل دوب و با استفاده از سايت «راهنماي آموزش اينترنت و خدمات مشاوره» كه در برگيرنده 95 وبسايت دانشكدههاي كتابداري و اطلاع‌رساني متعلق به 18 كشور بود، گردآوري كرد. از مجموع اين 95 سايت، 70 سايت فعال بودند كه پيوندهاي دريافتي و همپيونديهاي اين وب‌سايتها تحليل گرديد. نتايج بررسي وي نشان داد در وبسايتهاي دانشكدههاي بررسي شده، 7 خوشه (دو خوشه ملي و پنج خوشه بينالمللي) وجود دارد. از سوي ديگر، نقشه مقياسنماي چندبعدي، پنج دستة مرتبط را نشان داد. از اين پنج دسته، دو دسته ملي (يكي از ايالت متحده و ديگري از كانادا) و سه دسته بينالمللي (بين كشورهاي بريتانيا و ايالت متحده، ايسلند و استراليا و آلمان با دو وبسايت دانشكدهاي، ايتاليا، فنلاند و اسپانيا) بودند. پيوندهاي وبي، انعكاس دهنده طيف گوناگونيازعلايق، اولويتها، ابزارهاي اطلاعيابي و عملكردهاي عامل وب ميباشد، بنابراين انگيزه برقراري پيوند نسبت به انگيزة ارجاعسازي و استناد در مقالات علمي داراي تنوع بيشتري است.تلوال، واگان[14] و بجورنبورن (2006) خاطر نشان ميكنند روشهاي كمي كه به صورت بنيادي براي تحليل كتابسنجي و مطالعة الگوهاي استنادي مقالههاي مجلات علمي طراحي شدهاند، مي‌توانند در حوزة وبسنجي همبا استفاده ازموتورهاي كاوش تجاري براي تهية دادههاي خام به كار گرفته شوند.
ويلكينسون و ديگران[15](2003) بيان كردهاند كه ابهام در فهم به وجود آمدن پيوندهاي وبي، مانع اصلي دروبسنجي است. آنان با يك نمونهگيري تصادفي از414 پيوند درون دانشگاهي ازفضاي وب دانشگاه بريتانيا با دامنه ac.uk انگيزههاي پديدآورندگان درمحيط وب را براي به وجود آوردن پيوند بين وبسايتهاي دانشگاهي بررسي كردند. پژوهش آنها نشان داد بيش از90 درصد ازپيوندها براي مقاصدي مانند گسترش فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي به وجود آمده‌اند.يك شماره ويژه ازنشريهJASIST[16] درسال 2004 به وبسنجي اختصاص يافته است، كه طيف وسيعي ازرهيافتهاي مختلف به مطالعة كمي وب را شامل ميشود.مطالباين نشريه چارچوبي مفهومي و پايه براي وب سنجي فراهم نموده است (اسميت، 2004).
نوروزي (2005) در پژوهشي با استفاده از موتور كاوش آلتاويستا، ميزان پيوند به وبسايتهاي دانشگاههاي ايران را مورد بررسي قرار داد. پژوهش مذكور نشان داد ميزان پيوند به وبسايتهاي دانشگاههاي ايران بسيار كم است. وي معتقد است در طراحي وبسايتهاي دانشگاهي بايد مسائل زيبايي شناختي، وجود اطلاعات مناسب و وجود نسخه‌اي به زبان انگليسي در نظر گرفته شود تا ميزان پيوند به آنها در سطح بالايي قرار گيرد.
چو(2005) در مقايسه دلايل استناد و پيوند اشاره ميكند كه پيوندها معمولا به يك سايت يا يك صفحه از سايت اشاره دارد اما در استناد ممكن است به يك بند يا قسمتي از يك مدرك، استناد شود. به علاوه، استناد ممكن است جنبة تأييد يا رد داشته باشد، در صورتي كه پيوند معمولاً حالت تأييد دارد.
عصاره (2006) در مقالهاي با استفاده از روش وبسنجي، به مطالعه ميزان همكاري ميان وبسايتهاي دانشكدههاي علوم كتابداري و اطلاع‌رساني پرداخته، پيوندهاي دريافتي و هم پيونديها را مورد بررسي، قرار داده است. در اين بررسي ميزان رؤيت و همكاريهاي ملي و بينالمللي ميان اين وب‌سايتها مشخص شده است. وي خاطر نشان ميكند با توجه به مشكلات مربوط به موتورهاي كاوش در جمعآوري دادهها، نتايج مطالعات مربوط به وب سنجي بايد با احتياط مورد استفاده قرار گيرد.
ب) پيشينيه پژوهش در ايران
نوروزي(1384) در پژوهشي وبسايتهاي دانشگاههاي ايران را مورد بررسي قرار داد. پژوهش وي نشان داد دانشگاه شهيد بهشتي با ضريب تأثير برابر 32/12 بالاترين و دانشگاه فردوسي با ضريب تأثيرگذاري برابر 38/0 پايين ترين ميزان تأثير را داشتهاند. اما از نظر ميزان حجم سايت، دانشگاه تهران با حجم سايتي برابر با 9750 صفحه وب، بالاترين و دانشگاه ايلام با حجم سايتي برابر با 22 صفحه وب، پايينترين رتبه را در مقايسه با ساير دانشگاههاي ايراني دارا هستند. نتايج اين پژوهش نشان داد در مجموع، حجم سايتهاي دانشگاهي ايران بسيار پايين است. به نظر ميرسد يكي از عوامل مهم در پايين بودن حجم سايتهاي دانشگاهي ايران، اين است كه بر خلاف ساير كشورها، بسياري از گروههاي آموزشي در دانشگاهها و به تبع آن اعضاي هيئت علمي، فاقد صفحه وب هستند. شايان ذكر است، دانشگاههاي ايراني كه شهرت بينالمللي بيشتري دارند، به ميزان بيشتري پيوند دريافت كردهاند، در حالي كه دانشگاههاي ديگر كمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. دانشگاههاي ايراني در سطح بينالمللي به دلايل گوناگون ـ از جمله زبان فارسي، كمبود اطلاعات علمي و عدم اشاعه اطلاعات مناسب در قالب مجلههاي الكترونيكي و كنفرانسها نتوانستهاند به اندازه كافي در جذب پيوند موفق باشند.
زين العابديني و ديگران (1385) با استفاده از روش تحليل پيوند كه يكي از روشهاي وب سنجي است، به مطالعه وب سايتهاي كتابخانههاي ملي جهان پرداختند. در اين پژوهش، ميزان رؤيت اين وب‌سايتها بررسي و وبسايتهاي مهم در اين حوزه معرفي گرديد. ضمناً با استفاده از روش دسته بندي مقياس خوشه اي به مطالعه دستجات مهم و تأثيرگذار در بين اين وب سايتها پرداختند. ترسيم ساختار دو بعدي اين وب‌سايتها، ارتباط پيوندي را بين وبسايتهاي كتابخانههاي ملي جهان در دستجات ملي، بينالمللي و قارهاي نشان داد.
كوشا (1385) در مقاله خود نشان داد وبسايتهاي دانشگاههاي ايران حتي يك پيوند وبي با انگيزههاي علمي رسمي (استناد رسمي) از سوي دانشگاههاي آمريكا دريافت نكردهاند و اغلب پيوندهاي صورت گرفته با انگيزه ارتباطهاي غير رسمي و به منظور راهبري و راهنمايي كاربران براي يافتن سايت دانشگاههاي ايراني تشخيص داده شدند. وي دليل اين امر را در زبان وبسايتهاي ايراني توجيه ميكند كه مخاطبان كمتري دارد.
روششناسي پژوهش
در اين پژوهش از روش تحليل پيوندها، كه يكي از روشهاي وبسنجي است استفاده شده و براي تحليل پيوندها، روشهاي آماري دستهبندي خوشهاي[17] و مقياس چند بعدي[18] به كار رفته است.
الف) روش گرد آوري دادهها: به منظور تهيه فهرستي جامع از انجمنها و مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رساني، جستجوهاي مختلفي در اينترنت صورت گرفت، كه با مقايسه نتايج جستجو، نهايتاً فهرست انجمن كتابداران امريكا (ALA) كه حاوي مشخصات 127 انجمن يا مؤسسه كتابداري و اطلاع‌رساني بود، با آدرس اينترنتي http://www.ala.org/ انتخاب شد. وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رساني موجود در فهرست انجمن كتابداران آمريكا، در آبان ماه 1384 روي رايانه شخصي بارگذاري گرديد. سپس هر يك از سايتها مورد بررسي قرار گرفت تا مشخص شود كه آيا در زمان انجام پژوهش فعال هستند يا خير؟ كليه سايتهاي مورد بررسي فعال بودند، لذا هيچ موردي از جامعه پژوهش حذف نشد. قابل توجه است اكثر پژوهشهاي پيشين در حوزه وبسنجي از موتور كاوش آلتاويستا و آل دوب استفاده نمودهاند. نوروزي (2006) با استفاده از موتور كاوش ياهو به بررسي ميزان حضور و ضريب تأثيرگذاري حوزههاي سطح بالاي كشورهاي خاورميانه پرداخته است. با توجه به اين كه در سال 2004 فناوري روبات نمايهسازي دو موتور كاوش پيش گفته توسط ياهو خريداري و موتور كاوش ياهو راه اندازي شد، پيشنهاد شده از موتور كاوش ياهو استفاده شود. ديگر اينكه استفاده همزمان از سه موتور جستجوي ياهو، آلتاويستا و آل دوب و مقايسه نتايج آنها نشان داد نتايج بازيابي موتوركاوش ياهو از ديگر موتورهاي كاوش دقيق‌تر بود و به همين دليل از موتور كاوش ياهو براي استخراج پيوندهاي وب‌سايتها استفاده شد.
براي تعيين تعداد پيوندهاي كل، پيوندهاي دريافتي، خود پيونديها و تعداد صفحات وبسايت از دستورات زير استفاده شد:
1. كل پيوندها:[19]تعداد كل پيوندها به يك سايت، يعني مجموع پيوندهايي كه به يك وب سايت داده شده است با دستور زير مشخص مي شود:
2. پيوندهاي دريافتي:[20]پيوندهاي دروني به پيوندي گفته مي شود كه يك صفحه وب ازسايرصفحه‌هاي وب دريافت ميكند. براي شمارش پيوندهاي دروني از دستورNOT استفاده مي شود:
3. خود پيوندي:[21] خودپيوندي به پيوندي گفته ميشود كه از يك صفحه وب موجود دريك وبسايت به همان صفحه يا صفحه‌هاي ديگرموجود درهمان وبسايت داده شود. براي شناسايي خود پيونديها ازعملگرAND استفاده و با دستور زير محاسبه ميشود:
4. هم پيوندي:[22] ميزان هم پيوندي هر يك از وب سايتها با تمامي وب سايتهاي ديگر، طبق دستور زير مورد كاوش قرار گرفت: (آدرس اول، فاصله، آدرس دوم(
5. تعداد صفحات:[23] براي شمارش تعداد صفحات از اين دستور استفاده مي شود: (كل آدرس منهايhttp ) domain:www.ala.org/
6 . ضريب تأثيرگذاري وب:[24] ضريب تأثيرگذاري يك وب سايت از مجموع تعداد كل پيوندهاي دريافتي توسط يك وبسايت و تقسيم آن بر تعداد صفحه‌هاي وب نمايهسازي شده از همان سايت در موتور كاوش استفاده شده در پژوهش به دست ميآيد.
ب) جامعة پژوهش: تعداد اوليه جامعه پژوهش 127 وبسايت انجمن و مؤسسة كتابداري و اطلاع‌رساني بود كه از فهرست ALA انتخاب شدند. از اين تعداد، سايتهايي كه داراي پيوندهاي دريافتي كمتر از 1000 بودند، از جامعه پژوهش حذف گرديد. تعداد وب‌سايتها به 33 رسيد. سپس براي تعداد 33 سايت باقي مانده، دستور هم پيوندي به‌كار گرفته شد. در اين مرحله نيز، تعداد 5 وبسايت كه داراي هم پيوندي كمتر از 100 بودند از جامعه پژوهش حذف شد. بدين ترتيب، تعداد 28 سايت به عنوان جامعه نهايي پژوهش مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفت.
ج) روششناسي: ابتدا انواع پيوندهاي دريافتي، بيروني، هم پيونديهاو تعداد صفحات وب هر سايت با استفاده از موتور كاوش ياهو، مورد شمارش قرار گرفت.ضريب تأثيرگذاري وب‌سايتها با استفاده از فرمول مربوط محاسبه و وارد نرم افزار صفحه گسترده اكسل شد. به منظور شمارش هم پيونديهاي وب‌سايتها، يك ماتريس تهيه شد و وبسايتهاي مورد بررسي در آن قرار گرفت. تك تك وب‌سايتها با استفاده از دستور هم پيوندي با هم سنجيده شدند. سپس وب‌سايتهايي كه داراي بسامدهاي هم پيوندي بالاتري بودند، انتخاب و وبسايتهاي داراي بسامد كمتر (انجمن كتابداري تركيه، انجمن كتابخانههاي تحقيقاتي و دانشگاهي تركيه، انجمن روسي كتاب چمبرز، انجمن كتابداري ايبروآمريكا در ونزوئلا و انجمن كتابداري يهوديان) از ماتريس حذف گرديد. ماتريس نهايي از اكسل وارد «اس.پي.اس.اس.» شد. ابتدا دادهها جهت كاهش تعداد متغيرها به چند متغير معنادار مورد پالايش قرار گرفتند و اطلاعات مناسب براي تجزيه و تحليل بيشتر برگزيده شد. براي اين پالايش از روش تحليل خوشهاي سلسله مراتبي[25] و روش مقياس چند بعدي[26] در نرم افزار «اس.پي.اس.اس.» استفاده گرديد.
با روش تحليل پيوندها، رتبه بندي وبسايتهاي انجمنهاي ملي و بينالمللي كتابداري بر اساس ميزان رؤيت و ميزان تأثيرگذاري آنها مشخص شد. با استفاده از روش دستهبندي خوشهاي، دستههاي مهم وب‌سايتها در اين حوزه شناسايي گرديد. همچنين با استفاده از روش مقياس چند بعدي و با ترسيم ساختار پيوندها، وبسايتهاي مهم و مرتبط در اين حوزه شناسايي شد.
تجزيه و تحليل دادهها
جدول 1 علاوه بر ميزان كل پيوندها، خود پيونديها، پيوندهاي دريافتي و تعداد صفحات هر وبسايت، رتبهبندي وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني را بر اساس كل پيوندهاي دريافت شده توسط هر وب سايت، نشان مي‌دهد. با استفاده از فرمولهاي مربوط، تعداد كل پيوندها، پيوندهاي دريافتي، خودپيونديها و تعداد صفحات هر وب سايت، محاسبه شد. چنانكه مشاهده ميشود، وبسايتهاي انجمن كتابداران آمريكا، انجمن كتابخانههاي تخصصي، فدراسيون بينالمللي انجمنها و مؤسسات كتابداري، انجمن كتابداري پزشكي و انجمن كتابداري ايتاليا، از نظر ميزان تعداد كل پيوندها و پيوندهاي دريافتي، در بالاترين سطح قرار دارند. كل پيوندهاي دريافتي علاوه بر فرمول مربوط تقريباً از تركيب پيوندهاي دريافتي و خودپيونديها هم قابل محاسبه است. هر چند خودپيونديها در تحليل وبسنجي و محاسبه ضريب تأثيرگذاري مورد توجه قرار نميگيرند، بالابودن خودپيونديهاي موجود در يك سايت نشان مي‌دهد كه اطلاعات و منابع موجود در آن سايت به خوبي به هم پيوند داده شده است. افراد هم از طريق خودپيونديها راحتتر اطلاعات مورد نياز خود را پيدا ميكنند(نوروزي، 1383،ص111). به علاوه، موتورهاي كاوش با جستجوي اين خود پيونديها، نمايههاي دقيقتري از يك سايت فراهم ميكنند و به طور كلي ميزان خود پيونديها در بازيابي سايت و قابليت رؤيت آن اهميت دارد. جدول 1 نشان مي‌دهد سايتهاي انجمن كتابداران آمريكا، انجمن كتابخانههاي تخصصي و ايفلا داراي بيشترين خودپيوندي هستند، درحاليكه سايتهاي انجمن موزهها، آرشيو، كتابشناسي و دكومانتاسيون اسپانيا، انجمن كتابداري شيلي، انجمن كتابداري دانمارك و انجمن كتابداران آلمان هيچ خودپيوندي ندارند.
تعداد صفحات يك وبسايت، كميت محتواي آن سايت را نشان مي‌دهد. طبق جدول 1، سايتهاي انجمن كتابداران آمريكا، انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني استراليا، انجمن كتابداري ايتاليا و انجمن كتابخانههاي تخصصي، داراي بيشترين صفحات و انجمن كتابخانههاي ملي عمومي ژاپن و انجمن بينالمللي كتابخانههاي حقوق، داراي كمترين تعداد صفحات ميباشند.
در پاسخ به سؤال 2 پژوهش، بايد خاطر نشان كرد به هر ميزان تعداد پيوندهاي دريافتي به يك سايت بيشتر باشد، آن سايت اعتبار و اهميت بيشتري دارد و ميزان و قابليت رؤيت آن نيز بيشتر است. ميزان پيوندهاي دريافتي يك سايت اعتبار، اهميت، كيفيت، قابليت رؤيت و رتبه سايت را مشخص ميكند و نشاندهنده اين امر است كه اطلاعات موجود در آن سايت، مورد نياز و علاقه ديگران بوده و مورد استفاده قرار گرفته است. چنانكه در جدول 1 نشان داده شده است، ميزان رؤيت وبسايتهاي انجمن كتابداران آمريكا، انجمن كتابخانههاي تخصصي، ايفلا، انجمن كتابداري پزشكي و انجمن كتابداري ايتاليا با توجه به اين كه پيوندهاي بيشتري دريافت كردهاند، بيش از ساير وب‌سايتها،و ميزان رؤيت وبسايت انجمن ملي كتابخانههاي عمومي ژاپن كمتر از ساير وبسايتهاي مورد بررسي است. هنگامي كه يك وبسايت با سايت ديگري پيوند برقرار ميكند، مي‌تواند بدين معنا باشد كه سايت استنادكننده تحت تأثير سايت استنادشونده قرار گرفته است. ميزان ارتباط سايتها، هم موضوع بودن و هم هدف بودن آنها را نشان مي‌دهد.
جدول 1: محاسبه تعداد كل پيوندها، پيوندهاي دريافتي، خود پيونديها و تعداد صفحات وب نمايهسازي شده توسط موتور كاوش ياهو و رتبهبندي وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني از نظر ميزان قابليت رؤيت آنها در محيط وب
|
رديف
|
نام وبسايت
|
تعداد صفحات‌وب
|
خود پيوندها
|
پيوندهاي دريافتي
|
كل پيوندها
|
آدرس
|
|
1
|
انجمن كتابداران ايران
|
125000
|
1270
|
292000
|
302000
|
|
|
2
|
انجمن كتابخانههاي تخصصي
|
48700
|
408
|
51900
|
55600
|
|
|
3
|
فدراسيون بينالمللي انجمنها ومؤسسات كتابداري
|
12000
|
328
|
41300
|
42700
|
|
|
4
|
انجمن كتابداري پزشكي آمريكا
|
32100
|
84
|
33800
|
34600
|
|
|
5
|
انجمن كتابداري ايتاليا
|
65400
|
146
|
28300
|
29200
|
|
|
6
|
انجمن كتابداري اوراسيا ـ فدراسيون روسي
|
4130
|
32
|
16400
|
16400
|
|
|
7
|
انجمن آمريكايي كتابخانههاي حقوق
|
22200
|
76
|
15200
|
15600
|
|
|
8
|
مؤسسه حرفه‌مندان كتابداري و اطلاع‌رساني ـ انگليس
|
5090
|
84
|
12800
|
12800
|
|
|
9
|
انجمن بينالمللي كتابخانههاي علوم، فنون و تحقيقات ـ روسيه
|
13600
|
22
|
6110
|
6210
|
|
|
10
|
انجمن كتابداري كانادا
|
2100
|
16
|
3330
|
3610
|
|
|
11
|
كتابداران آلماني
|
4880
|
0
|
3440
|
3450
|
|
|
12
|
انجمن بينالمللي كتابداري آموزشگاهي
|
1080
|
93
|
3060
|
3130
|
|
|
13
|
انجمن كتابداري دانمارك
|
3700
|
0
|
2660
|
2530
|
|
|
14
|
انجمن كتابداري شيلي
|
2480
|
0
|
2250
|
2270
|
|
|
15
|
انجمن متخصصان اطلاع‌رساني و دكومانتاسيون فرانسه
|
4530
|
8
|
2190
|
2260
|
|
|
16
|
انجمن كتابخانههاي پژوهشي
|
724
|
71
|
2190
|
2230
|
|
|
17
|
دفتر كتابشناسي و دكومانتاسيون‌ـ بارسلونا
|
612
|
4
|
2080
|
2090
|
|
|
18
|
انجمن كتابخانههاي هنر آمريكاي شمالي
|
1490
|
15
|
2020
|
2070
|
|
|
19
|
مركز اروپايي انجمنهاي كتابداري، اطلاع‌رساني و دكومانتاسيون
|
1070
|
21
|
1890
|
1930
|
|
|
20
|
انجمن كتابداري فرانسه
|
925
|
7
|
1860
|
1920
|
|
|
21
|
انجمن بينالمللي كتابخانههاي حقوق
|
172
|
17
|
1840
|
1740
|
|
|
22
|
انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني استراليا
|
104000
|
61
|
1580
|
1610
|
|
|
23
|
انجمن كانادايي دكومانتاسيون، علم و فناوري
|
1560
|
1
|
1440
|
1440
|
|
|
24
|
انجمن آموزشي كتابداري و اطلاع‌رساني
|
413
|
6
|
1360
|
1380
|
|
|
25
|
انجمن ملي كتابخانههاي عمومي ژاپن
|
150
|
1
|
1110
|
1350
|
|
|
26
|
انجمن موزهها، آرشيو، كتابشناسي و دكومانتسيون اسپانيا
|
1560
|
0
|
1310
|
1300
|
|
|
27
|
انجمن بينالمللي كتابخانههاي دانشگاهي فناوري
|
1340
|
40
|
1270
|
1290
|
|
|
28
|
انجمن كتابشناسي و اطلاعات آلمان
|
1690
|
7
|
1270
|
1290
|
|
حتي ساختار ظاهري سايت هم بر جذب پيوند تأثير دارد. براي مثال، سايتهايي كه تصاوير بيشتري دارند، ديرتر بارگذاري ميشوند و اين باعث ميشود كمتر به آنها پيوند ايجاد شود. تحليل پيوندها رويكرد جالبي براي ارزيابي مؤسسات فراهم مينمايد،زيرا به جاي سنجش افراد كه توسط مطالعات كتابسنجي انجام ميشود، در وبسنجي كل سازمان مورد توجه قرار ميگيرد. در تحليل استنادي مي‌توان عملكرد افراد را سنجيد و سنجش كل مؤسسه يا دانشكده نيز بر اساس عملكرد پژوهشگران آن صورت ميگيرد، اما در وبسنجي مي‌توان كل دانشكده را ارزيابي كرد. بنابراين، وقتي موضوع، مطالعه يك مؤسسه باشد، وبسنجي بر كتابسنجي ارجحيت دارد(چو، 2001، ص 125).
پاسخ به سؤال 3 پژوهش به شرح زير است:ضريب تأثيرگذاري وب شباهت زيادي به ضريب تأثيرگذاري مجلات دارد و از ضريب تأثيرگذاري مجلات الگو برداري شده است. البته، دوره زماني ضريب تأثيرگذاري وب با ضريب تأثيرگذاري مجلات متفاوت است. ضريب تأثيرگذاري مجلات از محاسبه تعداد كل استنادهاي داده شده به مقالههاي منتشر شده در يك مجله در يك دوره زماني خاص و معمولاً دو ساله، تقسيم بر تعداد كل مقاله هاي منتشر شده و قابل استناد در همان مجله و در همان دوره زماني به دست ميآيد (عصاره، 1380) در حالي كه ضريب تأثيرگذاري كل وب‌سايتها از محاسبه تعداد كل پيوندها تقسيم بر تعداد كل صفحات نمايهسازي شده وبسايت توسط موتور كاوش، حاصل ميشود و ضريب تأثيرگذاري دريافتي (تجديدنظر شده) از تقسيم تعداد پيوندهاي دريافتي بر تعداد كل صفحات به دست ميآيد. رتبة سايت با استفاده از ضريب تأثيرگذاري سايت مشخص ميشود. ضريب تأثير گذاري وب، ابزاري است كه ازآن براي ارزيابي، رتبه بندي، مقايسه و طبقهبندي وبسايتهاي گوناگون استفاده ميشود. از جمله ايرادهايي كه به ضريب تأثير گذاري وب وارد است، ماهيت اطلاعات موجود در وب و مشكلات موتورهاي كاوش است. در ارزيابي اطلاعات، يكي از ابزارهاي شناسايي قابليت رؤيت سايتها، ضريب تأثيرگذاري وب است. حتي كيفيت اطلاعات موجود در سايت، تأثير سايت در محيط وب و شهرت جهاني سايت، اعتبار يك وب سايت و شانس بازيابي آن، از طريق ضريب تأثيرگذاري مشخص ميشود (نوروزي، 1383، ص106).
|
كل پيوندها
|
=
|
ضريب تأثيرگذاري
|
|
تعداد صفحات نمايه‌شده وبسايت
|
|
كل پيوندهاي دريافتي
|
=
|
ضريب تأثيرگذاري تجديد نظرشده
|
|
تعداد صفحات نمايه‌شده وبسايت
|
جدول2، رتبهبندي وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات كتابداري و اطلاع‌رساني را بر اساس ضريب تأثيرگذاري وب، نشان مي‌دهد. ضريب تأثيرگذاري وبسايتهاي انجمن بينالمللي كتابخانههاي حقوق، انجمن ملي كتابخانههاي عمومي ژاپن، انجمن كتابداري اوراسيا- فدراسيون روسي، فدراسيون بينالمللي انجمنها و مؤسسات كتابداري و دفتر كتابشناسي و دكومانتاسيون ـ بارسلونا، بيش از ساير وب‌سايتهاست. كمترين ميزان تأثيرگذاري مربوط به وبسايتهاي انجمن بينالمللي كتابخانههاي علوم، فنون و تحقيقات روسيه، انجمن كتابداري ايتاليا و انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني استرالياست.
ايرادهاي زيادي به ضريب تأثيرگذاري وب وارد است كه شرح تعدادي از اين مشكلات در مقالههاي پژوهشگران اين حوزه آمده است و همين معايب باعث شده با توجه به تعداد صفحات نمايهسازي شده، وبسايتهاي معتبرتر به رتبههاي پايين نزول كنند؛ يعني سايتهايي كه صفحات كمتري دارند، ضريب تأثيرگذاري بيشتري به دست مي‌آورند و اين مورد در روند محاسبه ميزان اعتبار و تأثيرگذاري سايتها ايجاد اشكال ميكند. البته اين مورد در جدول 1 كه به ترتيب كل پيوندها مرتب شده، به صورت بهتري مشخص شده است.
جدول2. محاسبه ضريب تأثيرگذاري كل و دريافتي (تجديدنظر شده) وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني
|
رديف
|
نام وبسايت
|
ضريب تأثيرگذاري كل
|
ضريب تأثيرگذاري دريافتي
|
تعداد صفحات وب
|
پيوندهاي دريافتي
|
كل پيوندها
|
آدرس
|
|
1
|
انجمن بينالمللي كتابخانههاي حقوق
|
11/10
|
69/10
|
172
|
1840
|
1740
|
|
|
2
|
انجمن ملي كتابخانههاي عمومي ژاپن
|
9
|
4/7
|
150
|
1110
|
1350
|
|
|
3
|
انجمن كتابداري اوراسيا ـ فدراسيون روسي
|
97/3
|
97/3
|
4130
|
16400
|
16400
|
|
|
4
|
فدراسيون بينالمللي انجمنها ومؤسسات كتابداري
|
55/3
|
44/3
|
12000
|
41300
|
42700
|
|
|
5
|
دفتر كتابشناسي و دكومانتاسيون‌ـ بارسلونا
|
41/3
|
39/3
|
612
|
2080
|
2090
|
|
|
6
|
انجمن آموزشي كتابداري و اطلاع‌رساني
|
34/3
|
29/3
|
413
|
1360
|
1380
|
|
|
7
|
انجمن كتابخانههاي پژوهشي
|
08/3
|
02/3
|
724
|
2190
|
2230
|
|
|
8
|
انجمن بينالمللي كتابداري آموزشگاهي
|
89/2
|
83/2
|
1080
|
3060
|
3130
|
|
|
9
|
مؤسسه حرفه‌مندان كتابداري و اطلاع‌رساني ـ انگليس
|
51/2
|
51/2
|
5090
|
12800
|
12800
|
|
|
10
|
انجمن كتابداري آمريكا
|
41/2
|
33/2
|
125000
|
292000
|
302000
|
|
|
11
|
انجمن كتابداري فرانسه
|
07/2
|
01/2
|
925
|
1860
|
1920
|
|
|
12
|
مركز اروپايي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني و دكومانتسيون
|
8/1
|
76/1
|
1070
|
1890
|
1930
|
|
|
13
|
انجمن كتابداري كانادا
|
71/1
|
58/1
|
2100
|
3330
|
3610
|
|
|
14
|
انجمن كتابخانههاي هنر آمريكاي شمالي
|
38/1
|
35/1
|
1490
|
2020
|
2070
|
|
|
15
|
انجمن كتابخانههاي تخصصي
|
14/1
|
06/1
|
48700
|
51900
|
55600
|
|
|
16
|
انجمن كتابداري پزشكي
|
07/1
|
05/1
|
32100
|
33800
|
34600
|
|
|
17
|
انجمن بينالمللي كتابخانههاي دانشگاهي فناوري
|
96/0
|
94/0
|
1340
|
1270
|
1290
|
|
|
18
|
انجمن كانادايي دكومانتاسيون، علم و فناوري
|
92/0
|
92/0
|
1560
|
1440
|
1440
|
|
|
19
|
انجمن كتابداري شيلي
|
91/0
|
90/0
|
2480
|
2250
|
2270
|
|
|
20
|
انجمن موزهها، آرشيو، كتابشناسي و دكومانتسيون اسپانيا
|
83/0
|
83/0
|
1560
|
1310
|
1300
|
|
|
21
|
انجمن كتابشناسي و اطلاعات آلمان
|
76/0
|
75/0
|
1690
|
1270
|
1290
|
|
|
22
|
انجمن كتابداري آلمان
|
7/0
|
70/0
|
4880
|
3440
|
3450
|
|
|
23
|
انجمن آمريكايي كتابخانههاي حقوق
|
7/0
|
68/0
|
22200
|
15200
|
15600
|
|
|
24
|
انجمن كتابداري دانمارك
|
68/0
|
71/0
|
3700
|
2660
|
2530
|
|
|
25
|
انجمن متخصصان اطلاع‌رساني و دكومانتاسيون فرانسه
|
49/0
|
48/0
|
4530
|
2190
|
2260
|
|
|
26
|
انجمن بينالمللي كتابخانههاي علوم، فنون و تحقيقات ـ روسيه
|
45/0
|
44/0
|
13600
|
6110
|
6210
|
|
|
27
|
انجمن كتابداري ايتاليا
|
44/0
|
43/0
|
65400
|
28300
|
29200
|
|
|
28
|
انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني استراليا
|
01/0
|
01/0
|
104000
|
1580
|
1610
|
|
يافتههاي پژوهش در پاسخ به سؤال 4 چنين است: ميزان همپيوندي وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني با استفاده از فرمول مربوط(نشاني سايت الف ـ فاصله ـ نشاني سايت ب) مورد محاسبه قرار گرفت. دادههاي مربوط به همپيوندي سايتها در يك ماتريس 28*28 جمعآوري شده و نتايج آن در قالب شكل 1 و 2 ارائه شده است.همپيوندي مشابه حالت هم استنادي در منابع چاپي است و مانند آن نشانگر نوعي رابطه محتوايي و مشترك بين دو سايت بوده و به اين معناست كه دو وبسايت در كنار يكديگر در پيوندهاي سايت سومي ظاهر شوند.
چو (2001، ص124)در تحليل همپيونديها، وبسايتهاي دانشكدههاي علوم كتابداري و اطلاع‌رساني را به سه دسته تقسيم كرده است. دسته سنتگرا، يعني دانشكده‌هايي كه بر آموزش به صورت سنتي تأكيد دارد؛ دسته مبتني بر فنآوري، كه بر ابزارهاي فنآوري و بهكارگيري آنها تأكيد بيشتري دارند؛دسته دانشكدههاي اطلاعات كه كلمه كتابخانه را از عنوان آموزشي خود حذف كرده و اصطلاح علم، مطالعات يا خدمات اطلاعاتي را براي اين حوزه به كار ميگيرند.
يافتهها نشان داد بيشترين همپيوندي بين سايتهاي ايفلا و ALA با 125000 پيوند بوده است. اين بدان معناست كه سايتهاي ايفلا و ALA توسط 125000 وبسايت به طور مشترك پيوند داده شده است. به عبارت ديگر، 125000 وبسايت به هر دو وبسايت ايفلا و ALA پيوند برقرار نمودهاند. بنابراين وجوه مشترك بين دو سايت ايفلا و ALA بيش از ساير سايتهاست. اين وجوه مشترك مي‌تواند تشابه در اهداف، روشها، منطقه جغرافيايي، زبان و ... باشد.
در پاسخ به سؤال 5، همانطور كه شكل1 نشان مي دهد، با استفاده از روش دستهبندي خوشهاي، وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني به سه دسته اصلي و دو وبسايت مستقل طبقهبندي ميشوند. سايتهايي كه با هم در يك دسته قرار گرفتهاند، همپيوندي و ارتباط بيشتري با همديگر دارند و سايتهايي كه كمتر با هم پيوند خوردهاند، ارتباط كمتري با يكديگر دارند. دو وبسايت مستقل عبارتند از: انجمن بينالمللي كتابخانههاي علوم فنون و تحقيقات روسيه و انجمن كتابداري اوراسيا كه نسبت به بقيه دستهها از همديگر جدا افتاده و كمترين ميزان همپيوندي را برخوردارند. يكي از دلايل اين امر مي‌تواند زبان غير انگليسي سايتهاي مذكور باشد.
سه دسته اصلي عبارتند از:
1. دسته اول ( دسته تخصصي): انجمن كتابخانههاي پژوهشي، انجمن كتابخانههاي اختصاصي، ايفلا، انجمن كتابداري كانادا، انجمن آمريكايي كتابخانههاي حقوق، انجمن آموزشي كتابداري و اطلاع‌رساني، انجمن كتابداري پزشكي، انجمن كتابشناسي و اطلاع‌رساني آلمان، انجمن كتابخانههاي هنر آمريكا و انجمن كتابداري فرانسه، در اين دسته قرار دارند. با كمي تأمل به نظر ميرسد كه اين دسته يك دسته تخصصي- پژوهشي است. همان‌گونه كه مشاهده ميشود، كلية وبسايتهاي فوق (به جز انجمن كتابداري كانادا، انجمن كتابداري فرانسه و ايفلا ) داراي هدفها و فعاليتهاي اختصاصي هستند. دليل قرار گرفتن اين سايتها را مي‌توان اطلاعات ارزشمند اين انجمنها براي كتابخانههاي اختصاصي دانست. علاوه بر آن، ايفلا يكي از مهمترين و معتبرترين سازمانهاي پيونددهنده كليه انجمنها و مؤسسات كتابداري و اطلاع‌رساني است.
همانطور كه در شكل 1 مشاهده ميشود، انجمن كتابخانههاي پژوهشي(CNI)، انجمن كتابخانههاي اختصاصي(SLA)، فدراسيون بينالمللي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني(IFLA)، انجمن كتابداري كانادا (CLA) كه به سرعت با هم ارتباط برقرار كرده و اولين خوشه كوچك را در درون دسته اول به وجود آوردهاند. به نظر ميرسد وجه اشتراك آنها علاوه بر منطقه جغرافيايي (كانادا و آمريكا) اختصاصي بودن دو انجمن ابتدايي از يك طرف و اهميت ايفلا به عنوان يكي از مهمترين انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني جهان ـ كه حوزه وسيعتري را نسبت به ديگر انجمنها شامل ميباشدـ از طرف ديگر باشد. دليل وجود انجمن كتابداري كانادا با اين دسته، نزديكي مكاني و جغرافيايي و داشتن هدفهاي مشترك علمي، اقتصادي، سياسي و حرفهاي و اهميت اطلاعات تخصصي و عمومي اين گروه ميباشد.
خوشة بعدي در دسته اول شامل انجمن آمريكايي كتابخانههاي حقوق(AALLNET)، انجمن آموزشي كتابداري و اطلاع‌رساني(ALISE) و انجمن كتابداري پزشكي(MLANET) است كه وجه مشخصة هر سة آنها اختصاصي بودن و حوزة جغرافيايي آمريكاي شمالي است. قرار گرفتن انجمن كتابشناسي آلمان (BIB) در دسته اول (كه البته تا حدود زيادي از بقيه جدا افتاده) شايد به دليل داشتن اطلاعات سودمند و هماهنگي در جنبههاي علمي، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي آن است، هر چنداز ديگر ويژگيهاي اين دسته كه شامل ويژگيهاي زباني، مكاني (حوزه جغرافيايي)، موضوعي و اختصاصي بودن اكثر انجمنهاي اين دسته است، بي‌بهره ميباشد.
2. دسته دوم (دسته بينالمللي): اين دسته يك دسته بينالمللي است كه انجمنهاي ذيل در اين دسته قرار دارند. انجمن كتابداري ايتاليا (AIB)، انجمن ملي كتابخانههاي عمومي ژاپن (NCPL)، انجمن كتابداري شيلي (CBC)، مركز اروپايي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني (EBLIDA)، انجمن كانادايي دكومانتاسيون و فناوري (ASTED)، انجمن بينالمللي كتابخانههاي دانشگاهي فناوري (IATUL)، انجمن كتابداري انگلستان (CILIP)، انجمن بينالمللي كتابداري آموزشگاهي (IASL)، انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني استراليا (ALIA)، انجمن موزهها، آرشيو، كتابشناسي و دكومانتاسيون اسپانيا (ANABAD)، انجمن كتابداري و دكومانتاسيون فرانسه (ADBS)، دفتر كتابشناسي و دكومانتاسيون اسپانيا در بارسلونا (COBDC) و انجمن كتابداران آمريكا (ALA).
در درون اين دسته، سه دسته كوچك بينالمللي با ارتباطهاي قوي وجود دارند. دسته اول بين انجمن كتابداري ايتاليا (AIB) و انجمن ملي كتابخانههاي عمومي ژاپن (NCPL) است كه تنها ويژگي مشترك آنها داشتن زبان غير انگليسي است كه ممكن است با اين دسته‌بنديها قابل توجيه نباشد و فقط به دليل نياز كاربر با يكديگر، ايجاد ارتباط كرده باشند. دسته دوم، انجمن كتابداري شيلي (CBC)، مركز اروپايي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني (EBLIDA)و انجمن كانادايي دكومانتاسيون و فناوري (ASTED) و دسته سوم، بين انجمن بينالمللي كتابخانههاي دانشگاهي فناوري (IATUL)، انجمن كتابداري انگلستان (CILIP) و انجمن بينالمللي كتابداري آموزشگاهي (IASL) و انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني استراليا (ALIA) است كه با هم يك خوشه كوچك را به وجود آوردهاند.
3. دسته سوم (قارهاي اروپايي): شامل انجمن كتابداري آلمان (DBV)، انجمن كتابداري دانمارك (DB)، كه تقريبأ در يك منطقه جغرافيايي قرار دارند و انجمن بينالمللي كتابخانههاي حقوق (IALL) است.
در پاسخ به سؤال 6،شكل 2، نقشه ساختار ارتباطي وبسايتهاي انجمنها و مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري را با استفاده از روش مقياس چند بعدي نشان مي‌دهد.
در اين شكل وضعيت همپيوندي وبسايتهاي مذكور از ديدگاه نقشهنمايي مورد بررسي قرار مي گيرد. برخي سايتها خيلي به هم نزديك هستند و دستههاي فشردهاي را تشكيل دادهاند و در مقابل تعدادي از وبسايتهاي انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني جهان، به صورت جدا از هم در نقشه مشخص شدهاند. همانطور كه در شكل2 مشاهده ميشود، باز هم سه دسته قابل تشخيص است: دسته اول، گروه كتابخانههاي اختصاصي با اهداف و فعاليتهاي مشابه است كه در كنار ايفلا و انجمن كتابداري كانادا قرار گرفتهاند. اهميت اين دو انجمن باعث شده در عين اينكه عام هستند، انجمنهاي كتابداري تخصصي با آنها ارتباط نزديكي برقرار نمايند. دسته دوم، گروه بينالمللي است كه انجمن كتابداران آمريكا هم در آن جاي گرفته است، هرچند به نظر ميرسد ALA در فاصله دورتري نسبت به ساير انجمنهاي اين دسته قرار دارد. دليل اين امر مي‌تواند اين باشد كه اهميت اين انجمن و غني بودن اطلاعات آن به برقراري ارتباط انجمنهاي ساير كشورها به آن منجر شده است، در حاليكه خود آن نسبت به برقراري پيوند با ساير انجمنها احساس نياز نكرده است. دسته سوم، دسته قارهاي مربوط به اروپا شامل انجمنهاي كتابداري آلمان و دانمارك ميباشد. انجمن بينالمللي كتابخانههاي حقوق(IALL) كه در شكل1 با دو انجمن كتابداري آلمان و دانمارك، يك خوشه را تشكيل ميدادند، در اينجا با آنها در يك دسته قرار نگرفته و به انجمن كتابداري اوراسيا (RSL) نزديك شده است. همانطور كه در شكل 2 مشاهده ميشود، انجمن بينالمللي علوم، فنون و تحقيقات روسيه(GPNTB) احتمالاً به دليل زبان آن با هيچ يك از انجمنها و مؤسسات ديگر در يك دسته قرار نگرفته است.
بحث و نتيجهگيري
يافتههاي اين پژوهش، تصويري از الگوهاي ارتباطي بين انجمنها و مؤسسات ملي و بينالمللي كتابداري و اطلاع‌رساني ارائه مينمايد. اين بررسي نشان داد گرچه تقريباً وبسايت تمامي اين مؤسسات به نحوي با يكديگر مرتبط هستند، ولي برخي عوامل به ايجاد پيوند بيشتر بين بعضي از اين وب‌سايتها منجر شده است.
در مقالات پژوهشگران اين حوزه دلايل بسياري براي پيوند به سايتها ارائه شده است. زبان يكي از عوامل مهم جذب پيوند در وب است. اخبار، منابع اطلاعاتي مهم، برنامهها، اطلاعات گسترده و متنوع و مبتني بر نياز كاربر، اطلاعات ساختاري و محتوايي موجود در خود سايت، وجود منابع تمام متن، قدمت سايت، وجود فهرستگانها و فهرستهاي پر استفاده و... از ديگر عوامل مؤثر در جذب پيوند ميباشد.
منابع مربوط و هم موضوع، وجود اهداف و خطمشي مشابه در بين انجمنها و مؤسسات اختصاصي كتابداري باعث ايجاد پيوند بيشتر بين آنها شده است. از طرف ديگر، در يك محدوده وسيع شاهد تراكمهاي مختلف ارتباطي بين ساير اين وب‌سايتها هستيم، به طوريكه مركز اروپايي انجمن كتابداري، اطلاع‌رساني و دكومانتاسيون، ارتباط بسيار نزديكي با انجمن كانادايي دكومانتاسيون و فناوري دارد. در حاليكه انجمن كتابداري آمريكا، ارتباط دورتري با اين دسته بينالمللي برقرار كرده است. بنابراين، به نظر ميرسد از آنجا كه در مورد انگيزههاي ايجاد اين پيوندها شناخت كافي و قطعي وجود ندارد، بايد با احتياط از اين دلايل بحث كرد.
دلايلي نيز براي عدم پيوند بين سايتها وجود دارد، مانند: محدوديت زباني، مسائل جغرافيايي، مسائل سياسي و ارتباطات رسمي دولتها، مسائل اجتماعي، فرهنگي، قومي و نژادي، مشكلات فني سايتها، تغيير نشاني سايتها، تغيير محتوا و مطالب سايتها، ضعف محتواي سايتها، كمبود اطلاعات علمي معتبر، عدم اشاعه اطلاعات مناسب در قالب الكترونيكي.
در مورد دلايل هم پيوندي مي‌توان از استدلالهاي تحليل استنادي استفاده كرد. در تحليل استنادي چنين فرضي وجود داردكه اگر در ميان مآخذ دو مقاله مراجع يكساني وجود داشته باشد، نوعي رابطه محتوايي بين آنها برقرار است. اين رابطه اولين بار توسط كسلر(1963) مطرح شد. شناسايي نويسندگان كليدي يك رشته نيز از طريق بررسي زوجهاي هم استنادي[27] ميسر است(عصاره، 1384، ص 278-279).اشتراك در حوزه كاري، روشهاي مورد استفاده و اطلاعات مورد علاقه باعث ميشود دو سايت با هم و در كنار هم در سايت ديگري ظاهر شوند. بررسي هم پيوندي وب‌سايتها، سايتهاي هسته و معتبر در هر حوزه را مشخص ميكند. هرگاه دو وبسايت با هم و در كنار هم در يك وبسايت ديگر ظاهر شده باشند، با همپيوندي[28] به وقوع پيوسته است كه معادل با هم استنادي در منابع چاپي است. در بررسي دلايل با همپيوندي در وب سايتها، موارد با هم استنادي در منابع چاپي در اينجا هم معني پيدا ميكند، زيرا در تعدادي از وب‌سايتها نام دو يا چند وبسايت با هم و در كنار هم ذكر ميشود. هنگامي كه يك وبسايت با سايت ديگري پيوند برقرار ميكند، اين مي‌تواند بدين معنا باشد كه سايت استناد كننده تحت تأثير سايت استناد شونده قرار گرفته است. ميزان ارتباط سايتها، هم موضوع بودن و هم هدف بودن آنها را نشان مي‌دهد.
تحليل پيوندهاي وب‌سايتها، هرچند يك ابزار سنجش كامل مؤسسات نيست، رويكرد جالبي براي ارزيابي مؤسسات فراهم مينمايد. هرچند به دليل ماهيت پوياي وب، نواقص موتورهاي كاوش (ابزار گردآوري دادههاي اين نوع بررسيها)، عدم شناخت كافي انگيزه و دلايل ايجاد پيوند، وجود عوامل متعدد ديگري ( غير از پيوندها) در ارزيابي وب‌سايتها، اين گونه مطالعات و نتيجهگيريها در رتبهبندي وب‌سايتها بايستي با احتياط صورت گيرد.
نكته قابل تأمل اين است، با توجه به اينكه اغلب وبسايتهاي مربوط به انجمنهاي كتابداري و اطلاع‌رساني مورد بررسي از نظر جغرافيايي در آمريكا واقع هستند، مي‌توان نتيجه گرفت كه توليد، توزيع و انتشار اطلاعات مربوط به اين حوزه بيشتر در اين كشور صورت ميگيرد و اين امر از سطح رشد كتابداري و اطلاع‌رساني در اين كشور حكايت دارد. از طرف ديگر، زبان غالب وبسايتهاي انگليسي بود و اصولاً وبسايتهاي انگليسي زبان، احتمال بيشتري براي بازيابي و ايجاد پيوند نسبت به ساير زبانها دارند.
منابع
ـ بجورنبورن، لنارت و و پيتر اينگورسن (1382). «چشم اندازهايي بر وب سنجي»، ترجمه عليرضا نوروزي و زهرا بيگدلي. علوم اطلاع رساني، نشريه مركز اطلاعات و مدارك علمي، دوره نوزده، شماره 1و2، ص81-64.
ـ ديّاني، محمدحسين(1379). كتابسنجي، در: مباحث بنياني در كتابداري و اطلاع رساني ايران: ده مقاله. مشهد: كتابخانه رايانه‌اي. ص47-60.
ـ زين العابديني، محسن، ليلا مكتبي‌فرد و فريده عصاره (1385). تحليل پيوندهاي وب سايتهاي كتابخانههاي ملي جهان، مجله مطالعات تربيتي و روانشناسي دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي مشهد (زيرچاپ).
ـ سلطاني، پوري و فروردين راستين (1379). دانشنامه كتابداري و اطلاع‌رساني. تهران: فرهنگ معاصر. ص43.
ـ عصاره، فريده (1380). «روشها و كاربردهاي اطلاعسنجي»، فصلنامه سياست علمي و پژوهشي رهيافت، شماره 25 (پائيز). ص. 94-100.
ـ ----------(1384).علم سنجي: ابعاد، روشها و كاربردهاي آن. در: مجموعه مقالات همايشهاي انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران: جلد دوم 1382. تهران: سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران، انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران، ص. 271-287.
ـ كوشا، كيوان (1385). «ارتباط ميان پيوندهاي وبي به سايت دانشگاههاي ايران و شاخص نشر علمي: كشف انگيزههاي ايجاد پيوندهاي وبي». فصلنامه كتابداري و اطلاع‌رساني، جلد نهم، شماره دوم (34)، ص35- 52.
ـ مزيناني، علي(1382). كتابخانه و كتابداري. تهران: سمت.
ـ نوروزي، عليرضا(1384). ضريب تأثير گذاري وب و سنجش آن در برخي وب سايتهاي دانشگاهي ايران. مطالعات تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي. ويژه‌نامه كتابداري و اطلاع رساني. دوره پنجم، شماره دوم، بهار84، ص119- 105 .
- Almind, T., & Ingwersen, P. (1997). Informetric analyses on the World Wide Web: Methodological approaches to Webometrics. Journal of Documentation, 53(4), 404-426.
- Bjorneborn, Lennart & Ingwersen, Peter (2001). Perspectives of webometrics, Scientometrics, 50(1), p. 65- 82.
- Chu, Heting (2001). A webometric analysis of ALA accredited LIS school websites. In: Proceedings of the 8th International Conference on Scientmetrics and Informetrics, 16-20 july. Edited by Mari Davis and C.S. Wilson, Sydney: BIRG, UNSW.
- Chu, Heting (2003)."Reasons for citation (hyper linking: what do they imply for webometric research?". Paper presented at The International Conference on Scientmetrics and Informetrics, 9th.25-29 August 2003,Beijing.
- Chu, Heting. (2005). Taxonomy of inlinked Web entities: What does it imply for webometricresearch?. Library & Information Science Research. 27(1), Winter 2005, P 8-27.
- Ingwersen, Peter (1998). ‘The calculation of Web impact factors’. Journal of Documentation, 54 (2): 236-243.
Noruzi,Ali Reza (2005). Web Impact Factors for Iranian Universitis. Webbology, Volume 2, Number 1, April, 2005. Available at: http://www.Webology. Ir/2005/v2n1/a11.html.
- Noruzi, A. (2006). Evaluation of Web Presence and Web Impact Factors for Middle-Eastern Countries. Online Magazine, March/April, forthcoming.
- Noruzi, A. "The Web Impact Factor: A critical review." The Electronic Library, Vol. 23 (2006), forthcoming.
- Osareh, Farideh (2003). Mapping the structure of library & information schools (LIS) websites using cluster and multidimensional. Paper presented at The International Conference on Scientmetrics and Informetrics, 9th.25-29 August 2003,Beijing.
- Osareh, Farideh (2006). Collabration at national and international level amongst Library and Information Science School (LIS) websites.(forthcoming).
- Rousseau. R (1997). Sitation: An exploratory study. Cybermetrics,1(1). Available at: http://www.cindoc.csic.es/ cybermetrics/articlels/v1i1p1.html.
- Smit, Alastair (2004) ANZAC Webometrics: exploring Australasian web structures. Available at:
Thelwall, Mike (2001). ‘A publicly accessible database of UK university website links and a discussion of the need for human intervention in web crawling’. Available: http://www.scit.wlv.ac.uk/ ~cm1993/papers/a-publicly-accessible-database.pdf
- Thelwall, Mike; Vaughan, Liwen & Bj?rneborn, Lennart (2006). ‘Webometrics’. Annual Review of Information Science and Technology, 39,forthcoming
- Vereeland, Robert C. (2000). Law libraries in hyperspace: A citation analysis of world wide web sites. Law library journal, 92(1), 9-25.
- Wilkinson, David; Harries, Gareth; Thelwall; Mike & Price; Liz (2003). ’Motivations for academic web site interlinking: evidence for the Web as a novel source ofinformation on informal scholarly communication’. Journal of InformationScience, 29(1): 49-56.
1. دانشيار و عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد چمران اهواز Email: این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
2. دانشجوي دكتراي كتابداري و اطلاع رساني دانشگاه شهيد چمران اهواز Email:این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
3. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز و دانشجوي دكتراي كتابداري و اطلاع رساني دانشگاه شهيد چمران اهواز E-mail: این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
2. Bj?rneborn and Ingwersen.
2. Institute of Scientific Information (ISI).
1. Journal of American Society of Information Science and Technology.
2. Multi- dimensional scaling.
2. Hierarchical Clustering.
3. Multidimansional Scaling.
1. Bibliographic Coupling.
مقالات برگرفته از پایان نامه 
