Review
چكيده
سمينار مديريت اطلاعات، يكي از درسهاي دوره دكتراي كتابداري و اطلاعرساني است. به نظر ميرسد سرفصل رسمي فعلي اين درس و درسهاي پيش‌نياز آن ابهامهايي دارد. هدف اصلي از بررسي حاضر، روشن كردن حدود و ثغور عناوين مورد بحث در موضوع مديريت اطلاعات در بافت كتابداري و پيشنهاد يك سرفصل براي آن ميباشد. بدين منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از بررسي بسامدي كليدواژههاي اختصاص يافته به مقالات مربوط به اين موضوع در بانك اطلاعاتي ليزا و بررسي تحليلي محتواي چكيدهها، به تعيين مؤلفههاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات پرداخته شود. اهداف فرعي اين بررسي، شناسايي نويسندگان و مجلات هسته، همكاري گروهي نويسندگان، زبان اصلي نشر و سالهاي پر تأليف اين موضوع است. براي دستيابي به اين يافتهها، سعي ميشود به سؤالهايي از اين قبيل پاسخ داده شود: مديريت اطلاعات در حوزه كتابداري بيشتر به چه موضوعاتي توجه داشته است؟ چه مجلاتي، چه كساني و به چه زباني بيشتر در حوزه كتابداري به اين موضوع پرداختهاند؟ ميزان توجه به اين موضوع طي سالهاي مورد بررسي به چه صورت بوده است؟ همكاري گروهي بين نويسندگان اين موضوع چگونه است؟ با دريافت پاسخهاي اين پرسشها، ميتوان مباحثي از مديريت اطلاعات را كه بيشتر در حوزه كتابداري كاربرد دارند، شناسايي كرده و آنها را به صورتي منسجم و متناسب با نيازهاي اين رشته در سرفصل درس سمينار مديريت اطلاعات گنجاند. همچنين، مجلات و نويسندگان تأثيرگذار در اين موضوع را شناسايي و معرفي كرد.
كليدواژهها: مديريت اطلاعات، نويسندگان هسته مديريت اطلاعات، مجلات هسته مديريت اطلاعات
مقدمه
تعاريف و پراكندگيهاي موضوعي موجود در متون فارسي درباره مفهوم مديريت اطلاعات از سويي و ابهام در تعاريف و سرفصلهاي موجود در درس مديريت اطلاعات از سوي ديگر، باعث شد تا پژوهشگر به منظور استفاده از تجربيات كشورهاي ديگر و تبيين و شفاف نمودن رئوس مطالب و مباحث لازم براي ارائه در درس مديريت اطلاعات در رشته كتابداري، به بررسي چكيده مقالات مرتبط با مديريت اطلاعات در بانك اطلاعاتي كتابداري و اطلاعرساني ليزا (LISA) پرداخته و مؤلفههاي اصلي مورد بحث در اين خصوص را بيابد و به چند پرسش مرتبط با آن نيز پاسخ داده شود.
در مقاله حاضر گزارشي از بررسي انجام گرفته در اين باره ارائه شده است.
روش‌شناسي
روش پژوهش
نوع پژوهش توصيفي بوده و روش بكار رفته در آن، از نوع تاريخي و كمّي (بررسي بسامد واژهها) ميباشد.
جامعه پژوهش
تمام مدارك نمايه شده در بانك اطلاعاتي ليزا (LISA) در فاصله سالهاي 1990- 2005 است كه در عنوان و كليدواژههاي خود اصطلاح «مديريت اطلاعات» را به كار برده‌اند. دليل محدود كردن جامعه پژوهش به شرط فوق، اين فرض منطقي است كه مقالاتي كه در عنوان و كليدواژههاي خود داراي عبارت «مديريت اطلاعات» هستند، ارتباط موضوعي بيشتري با مديريت اطلاعات دارند.
محدوده زماني ذكر شده به دو دليل انتخاب شد: 1ـ پيبردن به محورهاي اصلي مورد بحث يك موضوع جهت تدوين سرفصلهاي يك درس، به بررسي جديدترين منابع نيازمند است 2ـ در بررسي‌هايي از اين قبيل، جامعه پژوهش بايد از نظر تعداد در حد قابل قبولي باشد، شانزده سال براي اين منظور كافي به نظر ميرسد و 3ـ منابع سال 2006 به دليل اين كه هنوز به اتمام نرسيده بود، در بررسي لحاظ نشد.
در جستجوي اوليه در ليزا، 281 مدرك با شرايط فوق به دست آمد. پس از بررسيهاي اوليه، تعداد 100 ركورد كه به گزارشهاي معرفي كتاب[3] مربوط بود، به دلايل زير از جامعه پژوهش حذف شد:
1. مدرك مورد بررسي مقاله نبود
2. به جز عبارت «مديريت اطلاعات» و عنوان كتاب، كليدواژه ديگري در قسمت توصيفگرها وجود نداشت. لذا عملاً امكان بررسي مفاهيم و موضوعات مورد بحث در حيطه مديريت اطلاعات كه هدف اصلي اين بررسي ميباشد، امكانپذير نبود. تعداد 12 مدرك نيز به دليل اينكه يا گزارش مربوط به تغيير نام مجلهاي خاص بودند و يا مجموعه مقالات سميناري خاص كه هر مقاله از آن به صورت انفرادي نيز در ليزا نمايه شده بود، از جامعه آماري حذف گرديد. بدين ترتيب، جامعه نهايي پژوهش به 169 مدرك نمايه شده در ليزا با شرايط تعيين شدة فوق، كاهش يافت.
چگونگي انجام پژوهش
ابتدا در بانك اطلاعاتي ليزا جستجويي با عبارت زير صورت گرفت:
(“information management” in TI) AND (“information management” in DE) AND (PY= 1990-2005)
سپس مواردي كه بايد از مطالعه حذف شوند، با دستور NOT از بررسي خارج گرديد. پس از آن، با استفاده از گزينه Show option و با توجه به محتواي هر يك از پرسشهاي پژوهش، نتيجه جستجو را به صورت دلخواه به نمايش در آورده و با تهيه رونوشت از آن، به نرمافزار Word انتقال داده شد. هر يك از بروندادهاي منتقل شده به نرمافزار واژهپرداز، به جدولهاي مناسب خود منتقل و بسته به نياز، به صورت الفبايي يا شمارشي مرتب شدند. مرتب شدن دادهها، اين امكان را به محقق ميداد كه موارد تكراري را يكجا و در كنار هم ديده و شمارشهاي لازم را با حركت نشانگر[4]، به صورت دستي انجام دهد. پس از شمارش، موارد تكراري حذف و جدولهاي نهايي تنظيم شد.
در بررسي موضوعات مورد بحث در مديريت اطلاعات، به دليل وجود برخي ابهامها و نبود امكان تعيين دقيق موضوع از روي كليدواژههاي اختصاص داده شده به مقاله، پژوهشگر ناچار شد كليه چكيدهها (169= N) را به‌طور دقيق مطالعه كند و محورهاي اصلي مورد بحث را از تطابق كليدواژهها با عنوان و چكيدهها استخراج نمايد.
اهداف و پرسشهاي پژوهش
هدف اصلي از اين بررسي، تعيين مؤلفههاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات است و اهداف فرعي آن عبارتند از: شناسايي نويسندگان و مجلات هسته، چگونگي همكاري گروهي نويسندگان و زبان اصلي نوشتار مقالات مربوط به اين حوزه.
به منظور دستيابي هدفهاي فوق، تلاش شد تا با بررسي مقالات مربوط به مديريت اطلاعات در فاصله سالهاي 1990- 2005، به پرسشهاي زير پاسخ داده شود:
1. چه كساني بيشتر در مورد «مديريت اطلاعات» نوشتهاند؟
2. نحوه همكاري گروهي بين نويسندگان در اين حوزه چگونه بوده است؟
3. در نحوه همكاري گروهي در سالهاي مورد بررسي تفاوتي مشاهده ميشود؟
4. فراز و نشيب و فرايند زيست اين موضوع در طي زمان مورد بررسي، چگونه بوده است؟
5. چه مجلاتي بيشتر در اين زمينه مقاله منتشر كردهاند؟
6. زبان اصلي نوشتار در زمينه مديريت اطلاعات كدام است؟
7. چه مقدار از مباحث مطرح شده مستقيماً با كتابداري مرتبط بودهاند؟
8. چه تعداد از مقالات به بررسي آموزش مديريت اطلاعات يا محتواي آن پرداختهاند؟
9. مؤلفههاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات كدامند؟
يافتههاي پژوهش
1. نويسندگان پرتأليف
جدول1، بررسي نويسندگاني را كه دو يا بيش از دو مقاله در مورد مديريت اطلاعات نوشتهاند، نشان ميدهد.
جدول1. اسامي نويسندگاني كه دو يا بيش از دو مقاله در مورد مديريت اطلاعات نوشتهاند.
|
نام نويسندگان
|
تعداد
|
نام نويسندگان
|
تعداد
|
|
Wilson TD
|
5
|
Loughridge B
|
2
|
|
Greene F
|
3
|
Maceviciute E
|
2
|
|
Boggs DJ
|
2
|
Niederman F
|
2
|
|
Cullen R
|
2
|
Norton B
|
2
|
|
Elkin J
|
2
|
Rehman S
|
2
|
|
Ferguson S
|
2
|
Rowley J
|
2
|
|
Garcia JR
|
2
|
Silk DJ
|
2
|
|
Kundu SK
|
2
|
Sliwinska M
|
2
|
|
Law D
|
2
|
|
همان‌طور كه مشاهده ميشود،T.D. Wilson نويسندهاي مطرح در موضوع مديريت اطلاعات در حوزه كتابداري است. بعد از او F. Greene ، با سه مقاله در رده دوم قرار گرفته است. شايان ذكر است، در مواردي كه مقالهاي بيش از يك نويسنده داشته است، تمامي نويسندگان ديگر هم در رديف الفبايي خود قرار گرفته و در محاسبه منظور شدهاند. بدين ترتيب، اسامي جدول 1 فقط مختص نويسنده اول (سرشناسه) نبوده، بلكه نويسندگان همكار را نيز در بر گرفته است.
2. همكاري گروهي بين نويسندگان
از مجموع 169 مقاله مورد بررسي، 104 مقاله (53/61%) داراي يك نويسنده و 65 مقاله (46/38%) داراي بيش از يك نويسنده بود.
چنانكه در نمودار 1 و جدول 2 مشاهده ميشود، 39 مقاله (23%) دو نويسنده، 16 مقاله (47/9%) سه نويسنده، 5 مقاله (96/2%) 4 نويسنده، 2 مقاله (18/1%) 5 نويسنده، يك مقاله (59/0%) 6 نويسنده، يك مقاله (59/0%) 7 نويسنده و يك مقاله (59/0%) نيز 8 نويسنده داشتهاند.
اين يافتهها نشان داد هر چند اغلب محققان اين حوزه تمايل به كار انفرادي دارند (53/61 درصد) ولي در بين همكاريهاي گروهي موجود، بيشترين گرايش به سمت همكاري بين دو تا سه نفر (47/32%) بوده است (جدول3).
3. روند تغيير همكاري گروهي در طي زمان
به منظور پاسخدهي به پرسش شماره 3، همكاري بين نويسندگان مقالات در طي سالهاي مختلف، مورد بررسي قرار گرفت. چنانكه در جدول 3 مشاهده ميشود، در تمام سالهاي مورد بررسي، تكنويسندهاي رايج بوده است، اما در مجموع، مقايسه بين تعداد همكاريهاي موجود در سالهاي مختلف نشان داد بيشترين همكاري گروهي (از نظر تعداد همكاريها) به ترتيب در سالهاي 2003 و 98 و بعد از آن در سالهاي 97، 99 و 2002 صورت گرفته است.
با توجه به جدول 2 ميتوان دريافت كه در بين سالهاي مورد بررسي، سال 2003 با 43/12% بيشترين تعداد همكاري گروهي و سال 2005 با 18/1% كمترين تعداد همكاري گروهي در زمينه مديريت اطلاعات در حوزه كتابداري و اطلاعرساني را داشتهاند. يافتهها نشان ميدهد سير تحول گرايش به توليد مقالات تك نويسندهاي يا چند نويسندهاي در طول دوره مورد بررسي، نوسانهايي داشته است.
جدول2. توزيع فراواني مقاله‌ها از نظر همكاري گروهي بين نويسندگان در سالهاي مورد بررسي
|
تعداد مقالات
سال
|
يك نويسنده
|
دو نويسنده
|
سه نويسنده
|
چهار نوسنده
|
پنج نويسنده
|
شش
نويسنده
|
هفت نويسنده
|
هشت نويسنده
|
درصد
|
جمع
|
|
1990
|
6
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
14/4
|
7
|
|
1991
|
6
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
14/4
|
7
|
|
1992
|
1
|
4
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
96/2
|
5
|
|
1993
|
2
|
2
|
1
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
55/3
|
6
|
|
1994
|
4
|
4
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
73/4
|
8
|
|
1995
|
8
|
2
|
1
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
10/7
|
12
|
|
1996
|
9
|
1
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
50/6
|
11
|
|
1997
|
8
|
3
|
2
|
-
|
-
|
1
|
-
|
-
|
28/8
|
14
|
|
1998
|
10
|
5
|
1
|
2
|
1
|
-
|
-
|
-
|
24/11
|
19
|
|
1999
|
7
|
4
|
2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
69/7
|
13
|
|
2000
|
6
|
2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
1
|
-
|
33/5
|
9
|
|
2001
|
10
|
-
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
50/6
|
11
|
|
2002
|
8
|
2
|
2
|
-
|
1
|
-
|
-
|
-
|
69/7
|
13
|
|
2003
|
9
|
7
|
4
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
43/12
|
21
|
|
2004
|
8
|
1
|
1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
1
|
50/6
|
11
|
|
2005
|
2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
18/1
|
2
|
|
درصد
|
53/61
|
23
|
47/9
|
96/2
|
18/1
|
59/0
|
59/0
|
59/0
|
100
|
|
|
جمع
|
104
|
39
|
16
|
5
|
2
|
1
|
1
|
1
|
|
169
|
جهت بررسي وضعيت كلي همكاري گروهي بين نويسندگان در طي سالهاي مذكور، ضريب همكاري بين آنان در هر سال با استفاده از فرمول زير محاسبه شد:
در اين فرمول:
Fj= تعداد مقالات تأليفي داراي j نويسنده
j = تعداد نويسندگان هر مقاله (يك نويسنده، 2 نويسنده، 3 نويسنده و ...)
N= تعداد كل مقالات مورد بررسي
K= بيشترين تعداد نويسندگان همكار در يك مقاله ميباشد.
شايان ذكر است، ضريب همكاري گروهي بين نويسندگان، عددي بين صفر و يك ميباشد. اين عدد هر چه از 5/0 بزرگتر باشد، همكاري گروهي مطلوبتر و هرچه به صفر نزديكتر باشد، ضعيف بودن ميزان همكاري گروهي بين نويسندگان را نشان ميدهد (جدول 3).
جدول 3. ضريب همكاري گروهي بين نويسندگان در سالهاي مورد بررسي
|
سال
|
ضريب همكاري گروهي
|
سال
|
ضريب همكاري گروهي
|
|
1990
|
078/0
|
1998
|
28/0
|
|
1991
|
078/0
|
1999
|
26/0
|
|
1992
|
4/0
|
2000
|
21/0
|
|
1993
|
41/0
|
2001
|
07/0
|
|
1994
|
25/0
|
2002
|
23/0
|
|
1995
|
21/0
|
2003
|
33/0
|
|
1996
|
1/0
|
2004
|
17/0
|
|
1997
|
26/0
|
2005
|
0
|
|
ميانگين
|
21/0
|
چنانكه در جدول 3 مشاهده ميشود، ضريب همكاري گروهي در زمانهاي مختلف سير صعودي و نزولي داشته است. در مجموع، با توجه به اينكه اين ضريب به طور متوسط برابر با 21/0 ميباشد، ميتوان گفت، در مقالات تأليفي مربوط به مديريت اطلاعات در سالهاي مورد بررسي، ميزان همكاري گروهي ضعيف بوده است.
نمودار3. فراواني همكاري گروهي بر حسب سال
نمودار 3 نيز روند همكاري گروهي در طيسالهاي مورد بررسي را با توجه به تعداد همكاريهاي گروهي، نوسانها و فراز و نشيبهاي آن نشان ميدهد. اين تغييرات در سه دوره مشخص قابل دستهبندي هستند. دوره اول سالهاي 1990- 1995، دوره دوم سالهاي 1996- 2000 و دوره سوم سالهاي 2001 به بعد را در بر ميگيرد.
4. سالهاي نشر
جدول4، تعداد مقالات انتشار يافته در زمينه مديريت اطلاعات را در سالهاي مورد بررسي نشان ميدهد. محتواي جدول نشان ميدهد بيشترين مقالات به ترتيب در سالهاي 2003 (21 مقاله)، سال 1998 (19 مقاله)، سال 1997 (15 مقاله) و سال 2002 (14 مقاله) منتشر شده است.
جدول4. تعداد مقاله‌هاي انتشار يافته بر حسب سال ( 169 =N )
|
سال انتشار
|
تعداد مقاله‌ها
|
سال انتشار
|
تعداد مقاله‌ها
|
|
1990
|
7
|
1998
|
19
|
|
1991
|
7
|
1999
|
12
|
|
1992
|
6
|
2000
|
8
|
|
1993
|
6
|
2001
|
11
|
|
1994
|
8
|
2002
|
14
|
|
1995
|
12
|
2003
|
21
|
|
1996
|
11
|
2004
|
11
|
|
1997
|
15
|
2005
|
1
|
چنانچه همين دادهها را به صورت نمودار نشان دهيم (نمودار2)، سير فرايند زيست اين موضوع در طي سالهاي مورد بررسي مشخص ميشود. با اندكي تأمل، چنين به نظر ميرسد، هرچند نمودار 1 (همكاري گروهي با توجه به سال) با نمودار 2 انطباق كامل ندارد، اما شباهتهاي بسياري با آن دارد. مثلاً نقطه اوج هر دو سالهاي 1998 و 2003 ميباشد كه نشان ميدهد در سالهاي فوق به موضوع مديريت اطلاعات بيشتر توجه شده است. در مجموع، در فاصله سالهاي 1995- 2003 بيشتر در مجلات به موضوع مديريت اطلاعات پرداخته شده است.
اگر مطرح شدن يك موضوع در متون يا جوامع علمي مانند يك بيماري ويروسي تصور شود، هر موضوع يك مرحله آلودگي به ويروس يا شروع بيماري و ابتلا را در فرد دارد (حري، 1384). پس از آن، داراي يك مرحله انتشار و شيوع است كه در طي آن، انديشه مذكور به جامعه راه يافته و تعداد زيادي را مبتلا ميكند. لذا كميت انتشارات در مورد اين موضوع افزايش پيدا ميكند تا به يك نقطه اوج و شدت بيماري برسد (رشد و شكوفايي يا اپيدمي انديشه). مرحله بعد، مرحله نقاهت و بهبودي است كه طي آن، نوشتار در موضوع مورد بحث كاهش يافته و به زوال يا بهبود خود نزديك ميشود. اگرچه ممكن است اين انديشه در حد ثابت و قابلقبولي باقي بماند و به زندگي خود ادامه دهد. البته سير زندگي يك انديشه ممكن است به سادگي تشبيه فوق و شبيه يك نمودار زنگولهاي ساده نباشد، زيرا عوامل متعدد و تأثيرگذاري در اين مسير وجود دارند كه ميتوانند بر پيچيدگي اين فرآيند بيفزايند.
چنين تشبيهي، در نمودار2 قابل مشاهده است. موضوع مديريت اطلاعات در سالهاي 1990- 1998 سير صعودي و روبهرشد داشته است. از سال 1999 تا 2000 ميزان نوشتار در اين موضوع سير نزولي داشته و نقطه فرود آن سال 2000 است. پس از آن، توليد مقاله در اين زمينه تا سال 2003 پيشرفت داشته و از اين زمان به بعد دوباره رو به افول نهاده است. بدين ترتيب، در چرخه زيست مبحث مديريت اطلاعات، دو نقطه اوج (سالهاي 1998 و 2003) وجود دارد. اين بدان معناست كه در اين سالها به موضوع فوق بيشتر توجه شده و در نتيجه بيشتر مقاله نوشته شده است. اما دليل اين افزايش توجه چه بوده است؟
نمودار 2: فراواني مقاله‌هاي منتشر شده بر حسب سال
برخي از دلايل اين تغييرات عبارتند از: چنانكه در ويكيپيديا (2006) ذكر شده، تا دهه 70 مفهوم مديريت اطلاعات، به بايگاني پروندهها، ساير مدارك كاغذي و تعداد كمي از ديگر رسانهها محدود بود. با توسعه فناوري كه در دهه 70 شروع شد، مديريت اطلاعات مفهوم جديدي يافت و ضروري شد كه اطلاعات به شكل الكترونيكي نيز ذخيره شوند (دوره اول).
در دهه 80 با رواج رايانه و گسترش اطلاعات الكترونيكي، به سازماندهي و مديريت آنها در سطوح نظري و عملي نياز بود. لذا در اين زمان، نوشتارهاي بيشتري را در زمينه تعاريف مديريت اطلاعات، محتوا، وظايف، ايجاد رشته آموزشي جهت پرداختن به مديريت اطلاعات به صورت علمي و برنامههاي درسي رشته «مديريت اطلاعات» شاهد هستيم (دوره دوم).
در اواخر دهه 90، رايانه و فناوريهاي آن بشدت فراگير و اغلب ادارات و سازمانها به اتوماسيون اداري مجهز شد و مديران اطلاعاتي تلاش ميكردند تا وظايف خود را با افزايش فزاينده پيچيدگي فناوري اطلاعات همگام سازند. در اين دوره، شاهد پيشرفتهاي نرمافزاري و سختافزاري در سامانه‌هاي اطلاعات مديريتي و شروع جايگزيني آنها به جاي بايگانيهاي سنتي هستيم (دوره سوم).
5. مجلات هسته
جدول 5 اسامي مجلاتي را كه مقالاتي منتشر كردهاند كه در عنوان و كليدواژههاي آنها عبارت «مديريت اطلاعات» وجود دارد، همراه با تعداد مقالات منتشر شده در هر مجله نشان ميدهد. در اين جدول، 31 عنوان مجله وجود دارد كه تعداد مقالات منتشر شده توسط هر مجله به ترتيب تنظيم شدهاند.
جدول 5. عناوين مجلاتي كه بيش از يك عنوان مقاله در مورد مديريت اطلاعات منتشر كردهاند.
|
نام مجله
|
تعداد
|
نام مجله
|
تعداد
|
|
International Journal of Information Management
|
10
|
Journal of the Medical Library Association (JMLA)
|
2
|
|
Journal of the China Society for Scientific and Technical Information
|
8
|
Journal of Academic Librarianship
|
2
|
|
Nauchno Tekhnicheskaya Informatsiya Series
|
6
|
Nfd Information: Wissenschaft und Praxis
|
2
|
|
Information management in academic and research libraries
|
5
|
Information-Development
|
2
|
|
Computers in Human Services
|
5
|
Information Management and Technology
|
2
|
|
Aslib Proceedings
|
5
|
Information Technology for Development
|
2
|
|
Information Research
|
4
|
New Review of Information and Library Research
|
2
|
|
Library Review
|
4
|
Records Management Bulletin
|
2
|
|
Documentaliste
|
3
|
EContent
|
2
|
|
Health Informatics Journal
|
3
|
Bibliotheca Medica Canadiana
|
2
|
|
Journal of Information Science
|
3
|
Journal of Librarianship and Information Science
|
2
|
|
Journal of Network and Systems Management
|
3
|
FID Bulletin for Information and Communication
|
2
|
|
Journal of Global Information Management
|
3
|
Library Management
|
2
|
|
Library Administration and Management
|
3
|
Managing Information
|
2
|
|
Information Management Journal
|
3
|
International Information Communication and Education
|
2
|
|
Information Management and Computer Security
|
3
|
31 عنوان مجله
|
101
|
با كمي دقت، مشخص ميشود 31 عنوان مجله مذكور حدود 60% از مقالات مورد بررسي را منتشر كردهاند، در حالي‌كه 68 عنوان مجله باقي‌مانده، تنها 40% مقالات را منتشر كردهاند (99 = N). به عبارتي، يك سوم از كل مجلات، دو سوم از كل مقالات را منتشر كردهاند.
1. International Journal of Information Management
2. Journal of the China Society for Scientific and Technical Information
3. Nauchno Tekhnicheskaya Informatsiya Series
6. زبان نوشتار
47/80% از مقـالات نمـايـه شده در ليزا در زمينه مديريت اطلاعات در دوره مورد
بررسي به زبان انگليسي بوده است. زبانهاي چيني (14/4%)،روسي (55/3%)، آلماني (37/2%)، فرانسوي (76/1%) و ... ردههاي بعدي را به خود اختصاص داده‌اند.
7. چه مقدار از مباحث مطرح شده مستقيماً با كتابداري مرتبط بودهاند؟
براي تعيين تعداد مقالات مورد بررسي مربوط به كتابداري، كليه كليدواژهها، عناوين و چكيدهها مورد بررسي قرار گرفتند. از مجموع 169 مقاله، تعداد 58 مقاله (31/34%) مستقيماً به كتابداري و اطلاعرساني، كتابخانهها يا كتابداران مربوط بودند.
مديريت كتابخانه، مجموعهسازي، امانت، سازماندهي مواد، نشريات، چاپ و نشر خدماتي از كتابخانهها بودند كه در اين مقالات مورد بررسي قرار گرفتهاند. برخي از مقالات نيز به مهارتهاي مورد نياز كتابداران به عنوان مديران اطلاعاتي اشاره كرده بودند. جدول 6، نوع خدمات و نوع كتابخانههاي مورد بررسي را نشان ميدهد.
جدول6. نوع خدمات و كتابخانههاي مورد بررسي
|
نوع خدمات
|
تعداد
|
نوع كتابخانه
|
تعداد
|
|
مديريت كتابخانه
|
10
|
كتابخانههاي دانشگاهي
|
12
|
|
مجموعهسازي
|
7
|
كتابخانههاي پزشكي
|
3
|
|
سازماندهي مواد
|
5
|
كتابخانههاي ديجيتالي
|
2
|
|
امانت
|
4
|
كتابخانههاي پژوهشي
|
2
|
|
نشريات
|
3
|
|
|
مجلات الكترونيكي
|
3
|
|
چاپ و نشر
|
3
|
8. چه تعداد از مقالات به بررسي آموزش مديريت اطلاعات، محتوا يا تعريف آن پرداختهاند؟
28 مقاله (57/16%) به آموزش، محتواي برنامه آموزشي يا تعريف مديريت اطلاعات پرداختهاند. از اين تعداد، 14 مقاله به آموزش و 14 مقاله به ارائه تعريف از مديريت اطلاعات اختصاص يافته است. در اين مقاله‌ها به لزوم بازنگري در برنامههاي موجود كتابداري، علم اطلاعات (اطلاعرساني)[5]، مطالعات اطلاعات[6] و يا ايجاد رشته مديريت اطلاعات در دانشگاهها، نيز تعريف اصطلاح مديريت اطلاعات و تفاوت آن با مديريت دانش يا تعيين زيرمجموعههاي آن پرداخته شده است.
9. مؤلفههاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات
به منظور تعيين محورهاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات در مقالات مورد بررسي، كليه كليدواژههاي 169 مقاله مورد نظر از بانك اطلاعاتي ليزا استخراج و به نرمافزار واژهپرداز Word منتقل و سپس الفبايي و شمارش شد و جدول نهايي بر اساس بسامد تكرار واژهها تنظيم گرديد (جدول7). كليدواژههايي كه بيش از همه تكرار شدهاند، به ترتيب عبارتند از: سيستمهاي اطلاعات مديريتي، كتابداري و اطلاعرساني، شركتهاي بازرگاني، كتابخانهها و مراكز اطلاعرساني، برنامه آموزشي براي مديريت اطلاعات، اطلاعات مديريتي براي كتابخانهها، آموزش حرفهاي، مديريت دانش، خدمات و ارائه خدمات به استفادهكنندگان.
چنانكه مشاهده ميشود، تعيين دقيق موضوعات مورد بحث، فقط از طريق بررسي بسامدي كليدواژهها امكانپذير نيست. به عنوان مثال، هنگام بررسي كليدواژه Education نميتوان دريافت كه آيا نقش مديريت اطلاعات در آموزش مورد نظر است يا آموزش مديريت اطلاعات؟ مثالي ديگر، كليدواژه «كتابخانهها» است: آيا نقش كتابخانهها در مديريت اطلاعات مدنظر است يا سامانه‌هاي اطلاعات مديريتي در كتابخانهها مورد بررسي قرار گرفته است؟ يا كلمه «خدمات» كه مشخص نيست منظور از آن چه نوع خدماتي يا براي چه كساني است؟
جدول 7: كليدواژههايي كه بيش از يك بار تكرار شدهاند (به ترتيب فراواني).
|
كليدواژه
|
فراواني
|
كليدواژه
|
فراواني
|
|
Management information systems
|
72
|
Management
|
5
|
|
Library and Information science
|
35
|
Universities
|
5
|
|
Companies & Cooperations
|
22
|
Records management
|
4
|
|
Libraries & Information Centers
|
18
|
Software
|
4
|
|
Curricula
|
14
|
Use & User needs
|
4
|
|
Management information for libraries
|
13
|
Computer applications
|
4
|
|
Professional education
|
13
|
Heads of department
|
3
|
|
Knowledge management
|
10
|
Online information retrieval
|
3
|
|
Services
|
10
|
Professional development
|
3
|
|
User services
|
10
|
Acquisitions
|
2
|
|
Networks & Integrated systems
|
9
|
Bibliometrics
|
2
|
|
Social services
|
9
|
Education
|
2
|
|
Computerized information work
|
7
|
Implementation
|
2
|
|
Evaluation
|
7
|
Integrated Academic Information management Systems
|
2
|
|
Library management
|
7
|
Library schools
|
2
|
|
Librarians & Information professionals
|
7
|
Management of change
|
2
|
|
Internet & Web
|
7
|
Partnerships
|
2
|
|
Business management
|
7
|
Publishing
|
2
|
|
Organizations
|
6
|
Research
|
2
|
|
Information technology
|
5
|
Strategic information systems
|
2
|
بنا به دلايل فوق، براي تعيين مؤلفههاي مورد بحث در مقاله‌هاي مورد بررسي، پژوهشگر ناگزير گرديد تمامي چكيدهها را، علاوه بر عنوان و كليدواژهها، دقيق مطالعه كند. سپس با توجه به اينكه اولين نويسندة هسته در زمينه مديريت اطلاعات ويلسون ميباشد، از ردهبندي موضوعات مورد بحث در رشته مديريت اطلاعات كه توسط وي در سال 1989 تهيه شده، جهت ردهبندي اوليه كليدواژهها استفاده شد. اين طرح از طريق تحليل مقالات سه مجله اصلي مديريت اطلاعات[7] توسط ويلسون به دست آمده است (ويلسون، 1989). ردهبندي ويلسون داراي 10 موضوع اصلي مورد بحث در رشته مديريت اطلاعات و زيرمجموعههاي آنهاست (پيوست 1).
تنظيم دادهها بر طبق جدول ويلسون، نشان داد مباحث مطرح شده به ترتيب فراواني عبارتند از: سيستمهاي اطلاعات مديريتي[8]، جنبههاي كاربردي مديريت اطلاعات، مديريت اطلاعات، فناوري اطلاعات، استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات، آموزش مديريت اطلاعات، علم اقتصاد اطلاعات، هوش مصنوعي، نظريه سيستمها و سياست اطلاعات.
در تنظيم اولية مذكور، مشخص شد برخي از مباحثي كه در رشته[9] مديريت اطلاعات و مجلات مربوط به آن مطرح ميشوند، در بانك اطلاعاتي ليزا مطرح نشدهاند. همچنين برخي از موضوعات در اين بانك بررسي شدهاند كه در سه مجله مذكور (در مورد مديريت اطلاعات) مورد بررسي قرار نگرفتهاند، لذا محقق ناچار به ايجاد تغييرات و حذف و اضافاتي در ردهبندي ويلسون شد تا بتواند كليه مباحث مطرحشده مربوط به مديريت اطلاعات در حوزه كتابداري را پوشش دهد (پيوست 2). بدين ترتيب، پس از لحاظ شدن اين تغييرات، موضوعات مطرح شده در مورد مديريت اطلاعات در بانك اطلاعاتي ليزا به ترتيب فراواني عبارتند از:
مقايسه تنظيم محورهاي اصلي مورد بحث در مقالات مورد بررسي بر اساس پيوست 1 (طرح ويلسون) و پيوست2 (طرح مؤلف) بر حسب رتبه فراواني نشان ميدهد كه مباحث اصلي تقريباً در هر دو بافت (مديريت اطلاعات و كتابداري) مشابه هستند، گرچه ترتيب تقدم و تأخر آنها متفاوت است (جدول 9).
جدول8. مؤلفههاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات در بانك اطلاعاتي ليزا
(به ترتيب فراواني و بر اساس طرح مؤلف)
|
موضوع
|
فراواني
|
درصد
|
موضوع
|
فراواني
|
درصد
|
|
سيستمهاي اطلاعاتي
|
150
|
73/26
|
آموزش مديريت اطلاعات
|
18
|
20/3
|
|
مديريت اطلاعات
|
139
|
78/24
|
علم اقتصاد اطلاعات
|
2
|
35/0
|
|
كتابداري و مديريت اطلاعات
|
101
|
18
|
سياست اطلاعات
|
1
|
17/0
|
|
كاربردهاي مديريت اطلاعات
|
92
|
39/16
|
نظريههاي سيستمها
|
1
|
17/0
|
|
استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات
|
29
|
16/5
|
هوش مصنوعي
|
1
|
17/0
|
|
فناوري اطلاعات
|
27
|
81/4
|
|
جدول 9. مقايسه مؤلفههاي اصلي به دست آمده بر اساس طرح ويلسون با طرح مؤلف
|
رتبه فراواني
|
طرح ويلسون
|
طرح مؤلف
|
|
1
|
سيستمهاي اطلاعات مديريتي
|
سيستمهاي اطلاعاتي مديريتي
|
|
2
|
كاربردهاي مديريت اطلاعات
|
مديريت اطلاعات
|
|
3
|
مديريت اطلاعات
|
كتابداري و مديريت اطلاعات
|
|
4
|
فناوري اطلاعات
|
كاربردهاي مديريت اطلاعات
|
|
5
|
استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات
|
استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات
|
|
6
|
آموزش مديريت اطلاعات
|
فناوري اطلاعات
|
|
7
|
علم اقتصاد اطلاعات
|
آموزش مديريت اطلاعات
|
|
8
|
هوش مصنوعي
|
|
|
9
|
نظريه سيستمها
|
|
10
|
سياست اطلاعات
|
محدوديتهاي پژوهش
با وجود تلاش پژوهشگر در شمارش دقيق موارد، امكان دارد در مواردي اشتباهاتي صورت گرفته باشد. از سوي ديگر، از آنجا كه براي تعيين محتواي يك مقاله خواندن چكيده ضروري به نظر ميرسيد، ممكن است پژوهشگر در درك محتواي چكيدهها دچار اشتباهاتي شده باشد. از طرفي عدم دقت يا اشتباهات نمايهسازي از مضمون مورد بحث در مقالات نيز ميتواند بر نتايج اين بررسي تأثير نهاده باشد كه از كنترل محقق خارج بوده است.
نتيجهگيري و پيشنهادها
در بررسي تعاريف و مفاهيم متعدد از مديريت اطلاعات كه لازمه مقدمات اين پژوهش بود، محقق به تعريفي تلفيقي از كليه مشتركات تعاريف مختلف دست يافت و بر طبق آن، مديريت اطلاعات با رعايت نظم منطقي در فرآيند آن، عبارت است از: فراهم‌آوري، ارزيابي، ذخيره و سازماندهي، اداره كردن، ايمني، كنترل، تغيير و اصلاح، توزيع، بازيابي، استفاده بهينه و امحاي دادهها در يك سيستم اطلاعاتي با استفاده از فناوريهاي اطلاعاتي.
نـويسنـدگــان هـســتــه در ايـن مـوضـوع بـه تـرتيـب، T.D. Wilson با 5 مقاله و
F. Greene با 3 مقاله ميباشند. بيشترين مقالات در زمينه مديريت در بانك اطلاعاتي ليزا، به سالهاي 2003 و 1998 (به ترتيب 21 و 19 مقاله) مربوط است. بيشترين تعداد همكاري گروهي در بين نويسندگان هم به همين سالها مربوط ميباشد (به ترتيب 12 و 9 مورد)، گرچه بيشترين ضريب همكاري گروهي به ترتيب به سالهاي 1993، 1992، 2003 و 1998 مربوط است. نويسندگان اغلب همكاري دو نفره داشتهاند، هر چند در مجموع، همكاري گروهي كل (در كلية سالهاي مورد بررسي) ضعيف بوده است. به نظر ميآيد دلايل متفاوت، شدت توجه به موضوع مديريت اطلاعات، تابعي از تغييرات ايجاد شده در فناوريهاي اطلاعات، پذيرش، همهگير شدن آن، خودكار شدن سازمانها و مؤسسات، پديدآمدن شبكهها و اينترنت و نياز به سازماندهي اطلاعات الكترونيكي باشد.
اغلب مقالات نمايه شده در ليزا در زمينه مديريت اطلاعات به زبان انگليسي (47/80%) و بعد از آن چيني(14/4%) و روسي (55/3%) بود. در منابع هسته نيز شاهد همين ترتيب و وجود يك مجله چيني زبان و يك مجله روسي در رديفهاي دوم و سوم هستيم:
International Journal of Information Management
Journal of the China Society for Scientific & Technical Information
Nauchno Tecknicheskaya Informatsiya Series
از مجموع 169 مقاله، 58 مقاله (31/34%) مستقيماً مربوط به كتابداري و اطلاعرساني، كتابخانهها يا كتابداري بوده و نوع كتابخانههاي مطرح شده به ترتيب عبارت بودند از: كتابخانههاي دانشگاهي، پزشكي، ديجيتالي و پژوهشي. از نظر نوع خدمات كتابخانه نيز علاوه بر مديريت كتابخانه، مديريت اطلاعات بيشتر در رابطه با خدمات مجموعهسازي، امانت، سازماندهي و نشريات (چاپي و الكترونيكي) بررسي شده است. تعداد 14 مقاله نيز به آموزش، برنامه آموزشي و تعدادي هم به تعاريف و تاريخچه مديريت اطلاعات پرداختهاند.
موضوعات اصلي مورد بحث در مقالات مورد بررسي، بر اساس فراواني و بسامد واژهها، به ترتيب عبارتند از: سيستمهاي اطلاعات مديريتي، كتابداري و اطلاعرساني، شركتهاي (بازرگاني)، كتابخانهها و مراكز اطلاعرساني، برنامه آموزشي براي مديريت اطلاعات، اطلاعات مديريتي براي كتابخانهها، آموزش حرفهاي، مديريت دانش، خدمات و
ارائه خدمات به استفادهكنندگان.
در اين پژوهش، علاوه بر اطلاعات مبتني بر بسامد واژهها، به محتواي چكيدهها نيز توجه و از ردهبندي ويلسون در مباحث مديريت اطلاعات استفاده شد. يافتهها نشان داد در تنظيم دادهها بر اساس طرح ويلسون، مباحثي كه بيشتر مورد توجه قرار گرفتهاند، به ترتيب عبارتند از: سيستمهاي اطلاعات مديريتي، جنبههاي كاربردي مديريت اطلاعات، مديريت اطلاعات، فناوري اطلاعات، استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات، آموزش مديريت اطلاعات، علم اقتصاد اطلاعات، هوش مصنوعي، نظريه سيستمها و سياست اطلاعات. در حالي كه اگر آنها را با توجه به بافت كتابداري كه در آن مطرح شدهاند، در نظر بگيريم نتيجه اندكي متفاوت خواهد بود و به موضوعات ذيل (به ترتيب فراواني) بيشتر پرداخته شده است: سيستمهاي اطلاعاتي مديريتي، مديريت اطلاعات، كتابداري و مديريت اطلاعات، كاربردهاي مديريت اطلاعات، استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات، فناوري اطلاعات و آموزش مديريت اطلاعات. با اندكي دقت، ميتوان متوجه شد در هر دو مورد، موارد تقريباً مشابه هستند؛ ولي ترتيب تقدم و تأخر آنها متفاوت است. دليل اين اختلاف، در ترتيب محورهاي اصلي در دو طرح، به بافت و زمينه مورد بررسي بر ميگردد. در حوزه مديريت اطلاعات محض، برخي از مباحث اهميت بيشتري نسبت به حوزه كتابداري دارند و برعكس مباحثي در حوزه كتابداري وجود دارند كه در مقايسه با رشته مديريت اطلاعات داراي اهميت و اولويت كمتري هستند.
بدين ترتيب، با توجه به مؤلفههاي اصلي به دست آمده در اين بررسي، ميتوان يك ردهبندي مختصر (رئوس مطالب)[10] از مفاهيم و مطالب مورد بحث در مديريت اطلاعات با توجه به زمينه و بافت كتابداري در قالب يك طرح درس براي درس مديريت اطلاعات به شرح ذيل پيشنهاد كرد. سعي شده است در اين طرح پيشنهادي، انسجام و نظم منطقي مطالب در توالي آنها مد نظر قرار گيرد و نه ميزان پرداختن به آنها در بانك اطلاعاتي ليزا. هـدف از ايـن درس، آشنـاسـازي كتـابداران با جنبه‌هايي از مديريت اطلاعات است كه در
رشته كتابداري و اطلاعرساني به كار ميآيد:
-مديريت اطلاعات (شامل سازماندهي اطلاعات، ذخيره، بازيابي، امحاء و ...)
- تاريخچه، مفاهيم، تعاريف
- مديريت اطلاعات و مديريت دانش
-كتابداري (اطلاعرساني) و مديريت اطلاعات
- ارتباط كتابداري و مديريت اطلاعات
- مديريت اطلاعات در انواع كتابخانه
- نقش كتابداران در مديريت اطلاعات
- مديريت كتابخانه و مديريت اطلاعات
- نظام اطلاعات مديريتي كتابخانه
- مهارتهاي مورد نياز كتابداران به عنوان مديران منابع اطلاعاتي
- خودكارسازي كتابخانهها و اهميت آنها در مديريت اطلاعات
-كاربردهاي مديريت ا طلاعات
- در سياست، بازرگاني، مديريت، سازمانهاي دولتي و غير دولتي، جهانيسازي و ...
- كاربرد مديريت اطلاعات در انواع خدمات كتابخانه
- سيستمهاي اطلاعات مديريتي
- كاربرد سيستمهاي اطلاعات مديريتي در انواع خدمات كتابخانه
-فناوري اطلاعات (جنبههاي مديريتي و فناوري)
-استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات
-مديريت اطلاعات در محيطهاي سنتي و الكترونيكي
گفتني است، اين طرح درس بر اساس يافتههاي پژوهش حاضر (با توجه به زمينه كتابداري و استفاده از بانك اطلاعاتي ليزا) ميباشد و احتمالاً با يافتههاي پژوهشهاي مشابه در اين مورد تفاوتهايي وجود دارد، همان‌طور كه با يافتههاي ويلسون نيز كه همين موضوع را در مجلات مديريت اطلاعات بررسي كرده است، متفاوت ميباشد.
منابع
الـكيـن، جوديـت، لاو، درك (1381). مـديـريـت اطلاعــات.تـرجمـه زهرا حـداد، مليحه
خوش‌تراش سندي؛ ويرايش فرزانه امينپور. تهران: سرا.
حري، عباس (1384). سايبرنتيك اطلاعات. تقريرات كلاسي دوره دكتراي كتابداري و اطلاعرساني.
سلطاني، پوري، راستين، فروردين (1379). دانشنامه كتابداري و اطلاعرساني. تهران: فرهنگ معاصر.
شاهنگيان، محمد حسين (1369). مديريت اطلاعات و اطلاعرساني.تهران: دانشگاه امام حسين.
وزارت فرهنگ و آموزش عالي، شوراي عالي برنامهريزي، كميته تخصصي علوم تربيتي (1373). مشخصات كلي برنامه و سرفصل دروس دوره دكتري كتابداري و اطلاعرساني: شاخه برنامهريزي كتابداري.مصوب دويست و هشتادمين جلسه شوراي عالي برنامهريزي، مورخ 24/4/1373.
هيئت مؤلفان انتشارات مـايـكروسـافـت(1994).فرهنگ تشريحي اصطلاحات كامپيوتري مايكروسافت: مرجعي استاندارد براي استفاده در خانه، مدرسه، كتابخانه و مشاغل.ترجمه مجيد سماوي. ويرايش دوم. كانون نشر علوم. تهران: 1373.
Wilson, T. (1989). "Towards an information management curriculum". Journal of Information Science, 15: 203-210.
LISA: Library & Information Sciences Abstract. [CD 1990-2005].
Retiz, Joan M. (2006). ODLIS: Online Dictionary for Library and Information Sciences. Available at: Http//Lu.com/odlis/odlis_ i.cfm, [Last Checked: 30/2/1385].
Wikipedia, the free encyclopedia. Available at: http://en.wikipedia. org/wiki/Information_management, [Last Checked : 30/2/1385].
Emporia State University, School of Library and Information Management. Available at: slim.emporia.edu/park/glossary.htm, [Last Checked: 30/11/2006].
Curtin University of Technology. Available at: metadata.curtin. edu.au/manual/classification.html, [Last Checked: 30/11/2006].
پيوستها
پيوست 1: ردهبندي موضوعات مورد بحث در رشته مديريت اطلاعات (ويلسون، 1989).
|
رديف
|
مباحث كلي مديريت اطلاعات
|
|
1
|
جنبههاي كاربردي
|
بانكداري
|
|
تجارت و بازرگاني
|
|
دولت
|
|
خدمات بهداشتي
|
|
صنعت
|
|
كارخانهها
|
|
2
|
هوش مصنوعي
|
سيستمهاي خبره
|
|
سيستمهاي دانش- محور
|
|
3
|
علم اقتصاد اطلاعات
|
تحليل هزينه- سودمندي
|
|
خدمات هزينهدار
|
|
اطلاعات و بهرهوري
|
|
اقتصاد اطلاعات
|
|
فرآيندهاي ارزش افزوده
|
|
4
|
آموزش مديريت اطلاعات
|
|
5
|
مديريت اطلاعات
|
راهبردهاي تجاري
|
|
رئيس دفاتر اطلاعاتي
|
|
مديريت مدارك تحت رايانه
|
|
منابع اطلاعاتي شركتها
|
|
نقشهنمايي اطلاعات
|
|
مديريت منابع اطلاعاتي
|
|
جنبههاي نيروي انساني
|
|
سيستمهاي اطلاعاتي پيوسته
|
|
جنبههاي سازماني
|
|
بازبيني راهبردي
|
|
6
|
سياست اطلاعات
|
سياستهاي اطلاعاتي ملي
|
|
7
|
استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات
|
محاسبه كاربر نهايي
|
|
نيازهاي اطلاعاتي
|
|
8
|
نظريههاي سيستمها
|
|
9
|
سيستمهاي اطلاعاتي
|
سيستمهاي پايگاه دادهاي
|
مديريت دادهها
|
|
سيستمهاي حمايت تصميمگيري
|
حمايت تصميمگيري گروهي
|
|
طراحي
|
|
پيادهسازي
|
|
جنبههاي قانوني
|
|
سيستمهاي اطلاعات مديريتي
|
|
اثرات سازماني
|
|
مديريت پروژه
|
|
راهبردها
|
|
درگير كردن كا ربر
|
|
10
|
فناوري اطلاعات
|
جنبههاي مديريتي
|
مزيت رقابتي
|
|
راهبردهاي مشكلات رايانه
|
|
تصميمگيري در مورد انتخابها
|
|
كاربردهاي اقتصادي
|
|
مراكز اطلاعرساني
|
|
كاربردهاي قانوني
|
|
توان فروش و بازاريابي
|
|
خودكارسازي ادارات
|
|
جريان‌دادهايارتباطهايبين‌سيستم‌ها
|
|
جنبههاي فناوري
|
نشر الكترونيكي
|
|
ليزر اپتيك
|
|
خودكارسازي ادارات
|
|
تشخيص كاراكترهاي نوري
|
|
رايانههاي شخصي
|
|
ارتباطات از راه دور و فناوري اطلاعات
|
|
ويدئوتكس (ارسال متن و تصوير)
|
پيوست 2: ردهبندي موضوعات مورد بحث در مقالات مربوط به مديريت اطلاعات
در بانك اطلاعاتي ليزا (زارع، 1385)
|
رديف
|
مباحث كلي مديريت اطلاعات
|
فراواني
|
جمع
|
|
1
|
كاربرد مديريت اطلاعات
|
بانكداري
|
1
|
92
|
|
تجارت و بازرگاني
|
26
|
|
دولت
|
3
|
|
خدمات بهداشتي (پزشكي، داروسازي و...)
|
18
|
|
صنعت
|
5
|
|
كارخانهها
|
2
|
|
آموزش و دانشگاهها
|
19
|
|
سازمانها و ادارات
|
17
|
|
خدمات اجتماعي
|
1
|
|
2
|
هوش مصنوعي
|
سيستمهاي خبره
|
-
|
1
|
|
سيستمهاي دانش- محور
|
1
|
|
3
|
علم اقتصاد اطلاعات
|
تحليل هزينه- سودمندي
|
-
|
2
|
|
خدمات هزينهدار
|
1
|
|
اطلاعات و بهرهوري
|
1
|
|
اقتصاد اطلاعات
|
-
|
|
فرآيندهاي ارزش افزوده
|
-
|
|
4
|
آموزش مديريت اطلاعات
|
18
|
18
|
|
5
|
مديريت اطلاعات
|
تاريخچه، مفاهيم، تعاريف
|
29
|
139
|
|
مديريت مدارك
|
4
|
|
مديريت محتوا
|
1
|
|
مديريت دانش
|
5
|
|
مديريت الكترونيكي و مجازي
|
2
|
|
مدير اطلاعات
|
14
|
|
رشته مديريت اطلاعات
|
8
|
|
مديريت اطلاعات و عوامل مؤثر بر آن
|
12
|
|
راهبردهاي تجاري
|
2
|
|
رئيس دفاتر اطلاعاتي
|
-
|
|
مديريت مدارك تحت رايانه
|
4
|
|
منابع اطلاعاتي شركتها
|
6
|
|
نقشهنمايي اطلاعات
|
-
|
|
مديريت منابع اطلاعاتي
|
13
|
|
جنبههاي نيروي انساني
|
3
|
|
سيستمهاي اطلاعاتي پيوسته
|
16
|
|
جنبههاي سازماني
|
2
|
|
بازبيني راهبردي
|
-
|
|
استانداردسازي
|
3
|
|
مديريت اطلاعات جهاني
|
3
|
|
عوامل مؤثر بر مديريت اطلاعات
|
12
|
|
6
|
سياست اطلاعات
|
سياستهاي اطلاعاتي ملي
|
1
|
1
|
|
7
|
استفادهكنندگان و استفاده از اطلاعات
|
محاسبه كاربر نهايي
|
2
|
29
|
|
نيازهاي اطلاعاتي
|
12
|
|
بازيابي اطلاعات
|
5
|
|
8
|
نظريههاي سيستمها
|
1
|
1
|
|
9
|
سيستمهاي اطلاعاتي
|
سيستمهاي پايگاه دادهاي
|
مديريت دادهها
|
11
|
150
|
|
سيستمهاي حمايت تصميمگيري
|
حمايت تصميمگيري گروهي
|
7
|
|
طراحي
|
11
|
|
پيادهسازي
|
7
|
|
جنبههاي قانوني
|
2
|
|
سيستمهاي اطلاعات مديريتي
|
72
|
|
اثرات سازماني
|
2
|
|
مديريت پروژه
|
1
|
|
راهبردها
|
-
|
|
درگيري كا ربر
|
-
|
|
يكپارچهسازي سيستمها
|
14
|
|
مدلها
|
7
|
|
ارزيابي
|
7
|
|
نگهداري سيستمها
|
3
|
|
موانع و مشكلات سيستمها
|
6
|
|
10
|
فناوري اطلاعات
|
جنبههاي مديريتي
|
مزيت رقابتي
|
1
|
27
|
|
راهبردهاي مشكلات رايانه
|
-
|
|
تصميمگيري در مورد انتخابها
|
1
|
|
كاربردهاي اقتصادي
|
1
|
|
مراكز ا طلاعرساني
|
5
|
|
كاربردهاي قانوني
|
-
|
|
توان فروش و بازاريابي
|
1
|
|
خودكارسازي ادارات
|
7
|
|
جريان دادهاي ارتباطهاي بين سيستمها
|
2
|
|
جنبههاي فناوري
|
نشر الكترونيكي
|
4
|
|
ليزر اپتيك
|
-
|
|
خودكارسازي ادارات
|
3
|
|
تشخيص كاراكترهاي نوري
|
-
|
|
رايانههاي شخصي
|
1
|
|
ارتباطات از راه دور و فناوري اطلاعات
|
1
|
|
ويدئوتكس (ارسال متن و تصوير)
|
-
|
|
11
|
كتابداري و مديريت اطلاعات
|
ارتباط كتابداري و مديريت اطلاعات
|
10
|
101
|
|
مديريت اطلاعات در انواع كتابخانهها
|
28
|
|
نقش كتابداران در مديريت اطلاعات
|
14
|
|
مديريت كتابخانه و مديريت اطلاعات
|
9
|
|
نظام اطلاعات مديريتي كتابخانه
|
13
|
|
مهارتهاي مورد نياز كتابداران
|
9
|
|
خودكارسازي كتابخانهها
|
5
|
|
كاربرد سيستمهاي مديريت اطلاعات در انواع خدمات كتابخانه
|
13
|
ب
1. عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي جنديشاپور اهواز و دانشجوي دكتراي كتابداري و اطلاعرساني دانشگاه شهيد چمران اهواز این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
2.دانشيار گروه كتابداري و اطلاع رساني دانشگاه شهيد چمران اهواز این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
1. Information Management Review/ International Journal of Information. Management/ MIS Quarterly.
2. Management Information Systems.
مقالات برگرفته از پایان نامه 
