بررسی قابلیت بکارگیری سنجه های مرکزیت بهعنوان شاخصهای شباهت مدارک با یکدیگر در بازیابی اطلاعات
بررسی قابلیت بکارگیری سنجههای مرکزیت بهعنوان شاخصهای شباهت مدارک با یکدیگر در بازیابی اطلاعات
نگارش: جواد عباس پور
استاد راهنما: دکتر نادر نقشینه
اساتید مشاور: پروفسور غلامرضا فدایی
پروفسور فریده عصاره
چکیده:
هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی قابلیت بکارگیری سنجه های مرکزیت (درجهای، نزدیکی، بینابینی، بردارویژه) بهعنوان شاخصهای شباهت مدارک با یکدیگر است. در این راستا، سنجههای مرکزیت با سنجه استنادمحور اشتراک در مأخذ و سنجه متن محور شباهت کسینوسی محک زده شدهاند.
روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف در گروه پژوهشهای کاربردی و از نظر چگونگی گردآوری دادهها در ردیف پژوهشهای پیمایشی جای میگیرد. به لحاظ روش پژوهش، از روشهای تحلیل استنادی، تحلیل شبکه اجتماعی و تحلیل محتوای رایانهای استفاده شدهاست. جامعۀ این پژوهش را 385 مقاله منتشرشده در سال 2011 و نمایهشده در پایگاه تامسون رویترز(وب آو نالج) به عنوان مقالههای اولیه و38500 مقاله دارای پیوندهای استنادی با آنها تشکیل می دهند. مقالههای اولیه به چهار رشتۀ علوم پایه/ فنی- مهندسی (شامل فیزیک، شیمی، زیستشناسی و کامپیوتر) و چهار رشتۀ علوم انسانی/ اجتماعی (شامل اقتصاد، علومتربیتی، روانشناسی و جامعهشناسی)تعلق داشتند. دادههای پژوهش با استفاده از نرمافزارهای Bibexcel ، UCINET و نرمافزار سنجش شباهت کسینوسی گردآوری و به کمک نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که بین سنجههای مرکزیت (درجهای، بردار ویژه، نزدیکی و بینابینی) با هر دو سنجه استنادمحور اشتراک در مأخذ و سنجه متن محور شباهت کسینوسی همبستگی مثبت در سطح آلفای 01/0 وجوددارد. همچنین سنجه مرکزیت نزدیکی به تنهایی و برآیند سه سنجه مرکزیت نزدیکی، بردار ویژه و درجه ای بهترین عملکرد را از حیث پیش بینی شباهت مدارک داشتند. علاوه بر این، یافته ها نشان داد استفاده توأمان از سنجه های مرکزیت و اشتراک در مأخذ منجر به بهبود پیش بینی نهایی شباهت مدارک می شود. بنابراین، نتایج نهایی حاکی از آن است که سنجههای مرکزیت از قابلیت لازم برای استفاده بهعنوان شاخصهای شباهت مدارک با یکدیگر برخوردارند.
کاربردها: از نتایج حاصل از این پژوهش می توان در الگوریتمهای بازیابی پایگاههای اطلاعاتی و موتورهای جستجو، بهویژه موتورهای جستجوی مدارک علمی، به منظور شناسایی، بازیابی و رتبهبندی بهتر منابع مشابه استفاده کرد.
کلیدواژهها: سنجه های مرکزیت/ مدارک مشابه/ بازیابی اطلاعات/ سنجههای شباهت متن محور/ سنجههای شباهت متن محور/ سنجه شباهت کسینوسی/ اشتراک در مأخذ