نام نویسنده: اخوتی، مریم

مقطع تحصیلی:  دکترا
استاد راهنمای اول: داورپناه، محمد رضا
استاد مشاور اول: دياني، محمد حسين
استاد مشاور دوم: شعباني وركي، بختيار
سال انتشار: 1388
تعداد صفحات: 168
چکیده: 

مفاهيم و واژگان علمي وابسته به نظريه اي هستند كه واژگان در آن بروز مي كنند، بنابراين ممكن است يك واژه در حوزه هاي مختلف علم متفاوت باشد. اين مطالع بر آن است كه به بررسي وضعيت تبعيت يا عدم تبعيت سرعنوان موضوعي فارسي از واژه ها و عبارات موضوعي متون كتابداري و اطلاع رساني بر اساس رويكرد تحليل حوزه اي بپردازد. براي انجام اين پژوهش از روش تحليل محتوا استفاده شد. جامعه آماري شامل دو بخش است: 1)كتاب ها و مقالات مجلات منتشر شده در زمينه كتابداري و اطلاع رساني كه طي 0سالهاي 85-81 به زبان فارسي در ايران منتشر شده اند و2)ابزارهاي  كنترل واژگان كتابداري و اطلاع رساني :سرعنوان موضوعي فارسي (ويرايش سوم) ،سرعنوان موضوعي كنگره ، سرعنوان موضوعي سيرز و چكيده نامه كتابداري و اطلاع رساني (ليزا ) .از 392 كتاب و782مقاله، 99 عنوان كتاب و 197 مقاله (در مجموع296 متن) بعنوان حجم نمونه بررسي انتخاب شد. از طرف ديگر ، سرعنوانهاي مرتبط با حوزه كتابداري و اطلاع رساني از سرعنوان موضوعي فارسي و سرعنوان موضوعي كنگره و سيرز استخراج شدند.فهرست توصيفگرهاي ليزا نيز تهيه گرديد .بدين ترتيب مفاهيم برگرفته از سرعنوان موضوعي فارسي با مفاهيم متون و ديگر ابزارهاي مورد بررسي ، مطابقت داده شدند. طبق يافته ها ،از 296 متن مورد بررسي ،‌1730واژه استخراج شد.948 واژه به كتابها و 782 واژه به مقالات اختصاص داشت. بين تعداد مقالات مورد بررسي و تعداد واژه ها رابطه معني داري وجو داشت (p=0/000) ، در حالي كه اين رابطه براي كتاب ها معني دار نبود (p=0/69) .پس از ادغام واژگان داراي يك مفهوم ، 873 مفهوم- واژه بدست آمد.طبقه مفهومي منابع اطلاعاتي در متون مورد بررسي بيش از ساير طبقات مفهومي مورد توجه قرار گرفته بود، شبكه مفهومي حاكم بر كتاب ها با شبكه مفهومي مقالات تفاوت معني داري داشت(x²81/84,p=0/000) . مفاهيمي همچون هوش مصنوعي ،سازمان ها و انجمن ها، علوم اطلاعات و اطلاع رساني، ذخيره و بازيابي اطلاعات، دانش و مديريت دانش ، مديريت ركوردها، ارتباطات از راه دور ،‌وب ،‌اطلاعات پزشكي و مديريت كتابخانه ها و مراكز اطلاع رساني در مقالات بيش از كتاب ها موردتوجه بوده اند.صرفاً 10/65 درصد از مفهوم- واژگان متون مورد بررسي در بين مفاهيم مرتبط با كتابداري و اطلاع رساني سرعنوان موضوعي فارسي و 29/32 درصد از آن ها در كل سرعنوان موضوعي فارسي و متون مورد بررسي مشاهده شد(p=0/000) . شبكه مفهومي سرعنوان موضوعي فارسي بطور معني داري با شبكه مفهومي سرعنوان موضوعي كنگره ، سرعنوان موضوعي سيرز و ليزا متفاوت بود. بنابراين، با توجه به اينكه حوزه هاي مختلف علمي پارادايم ها ، رويكردها و واژگان خاص خود را دارند و از آنجا كه سرعنوان موضوعي فارسي با انتشارات حوزه مورد بررسي همگام نبوده است، لازم است ابزارهاي ذخيره و بازيابي اطلاعات از جمله سرعنوان موضوعي فارسي  با استفاده از رويكرد تحليل حوزه هاي مورد تجديد نظر و بازنگري قرار بگيرند.

فهرست مندرجات- فهرست منابع و ماخذ- نتيجه گيري